მარტვილში მოღვაწე ავტორები (პირველი გამოცემა)

 "ფასს დასდებს ბოლოს ქვეყანა

ვისაც რა დაგვითესია"

                                                         ვაჟა

              redaqtorisagan

  mar­tvi­li da mi­si mo­nas­teri di­di sa­gan­ma­naT­leb­lo ke­ra iyo uZ­ve­le­si dro­i­dan. Mmar­tvil­ma ara­er­Ti ga­mo­Ce­ni­li po­li­ti­ku­ri moR­va­we, po­e­ti, mwe­ra­li, msa­xi­o­bi, mxat­va­ri, spor­tsme­ni da sxva pro­fe­si­is ada­mi­a­ni aRu­zar­da de­da­sam­Sob­los, ro­mel­Ta Se­sa­xeb bev­ri da­we­ri­la da da­i­we­re­ba ki­dec. mag­ram rac Se­e­xe­ba fa­ust na­da­ra­i­as wi­nam­de­ba­re wigns aq sa­u­ba­ria ara ra­i­o­nis ga­reT moR­va­we war­ma­te­bul mar­tvi­le­leb­ze, ara­med mxo­lod mar­tvil­Si mcxov­reb im ga­mor­Ce­ul Se­moq­med ada­mi­a­neb­ze, rom­le­bic aq, mSob­li­ur ra­i­on­Si moR­va­we­o­ben da qmni­an Ta­vi­anT did­sa Tu mci­re na­war­mo­e­bebs.

   wig­nSi sul 33 mar­tvi­le­li av­to­ria war­mod­ge­ni­li (ro­mel­Ta­gan 15 uk­ve Cvens So­ris aRar aris). aR­sa­niS­na­via, rom bev­ri maT­ga­nis po­e­tu­ri Tu pro­za­u­li na­war­mo­e­be­bi di­di xa­nia ra­i­o­nis ga­re­Tac gax­mi­an­dnen.

   gvje­ra, mkiTx­ve­li uTu­od da­in­te­res­de­ba ma­Ti Se­moq­me­de­biT.

გივი ელიავა

       

  ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის დიდ­მა მო­ა­მა­გემ ის­ტო­რი­კოს­მა გი­ვი ელი­ა­ვამ გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის 50-ი­ა­ნი წლე­ბის მი­წუ­რულს და­აარ­სა მარ­ტვი­ლის მხა­რეთ­მცოდ­ნე­ო­ბის მუ­ზე­უ­მი, სა­დაც და­ცუ­ლი ექ­სპო­ნატე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა მი­სი უშუ­ა­ლო ღვაწ­ლით არის მო­პო­ვე­ბუ­ლი. დღეს იქ სულ 60 ათა­სამ­დე ექ­სპო­ნა­ტი ინა­ხე­ბა. მათ შო­რის მხო­ლოდ 30% ია შე­ძე­ნი­ლი, სხვა შეგ­რო­ვი­ლი და შე­მო­წი­რუ­ლი­ა. მა­სა­ლა­თა შო­რის 50%-ზე მე­ტი უნი­კა­ლუ­რი მნიშ­ვნე­ლო­ბი­სა­ა. არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი მა­სა­ლა, რო­მე­ლიც ად­რე­უ­ლი ქვი­სა და ბრინ­ჯა­ოს ხა­ნის პე­რი­ოდს მო­ი­ცავს, აღ­მო­ჩე­ნი­ლია მარ­ტვი­ლის, სე­ნა­კის, ჩხო­რო­წყუ­სა და აბა­შის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე. მუ­ზე­უმ­ში და­ცუ­ლია ძვ. წ. IV-II სა­უ­კუ­ნის ოქ­როს მო­ნე­ტე­ბი, კოლ­ხუ­რი თეთ­რი, X-XVIII ს-ის ვერ­ცხლის მო­ნე­ტე­ბი, XVIII-XIX სა­უ­კუ­ნის ხელ­ნა­წე­რე­ბი და სი­გელ­-გუჯრე­ბი. იქ­ვე შე­გიძ­ლი­ათ ნა­ხოთ ალა­ნი­ას გა­დან, ლე­ხა­ინ­დრა­ო­დან, ნო­ჯი­ხუ­დან, აბე­და­თის დი­ხა­ზურ­გა­დან, ნა­ხუ­ნა­ო­დან გი­ვი ელი­ა­ვას მი­ერ სა­კუ­თა­რი ხე­ლით მოგ­რო­ვი­ლი წარ­მარ­თო­ბის უძ­ვე­ლე­სი პე­რი­ო­დის ქვა­ზე და­ხა­ზუ­ლი კირ­ბე­ბი...

         ტყუ­ი­ლად რო­დი უწო­და მწე­რალ­მა გუ­რი ოტო­ბა­ი­ამ გი­ვი ელი­ა­ვას კირ­ბებ­ში ჩან­თქმუ­ლი მენ­ცარ­კო­ჩი.

          ხო­ლო პო­ეტ­მა გი­ორ­გი წე­რე­თელ­მა ერთ ლექ­სში ასე მი­მარ­თა მას:

..ე­ძებ და ჰპო­ვებ

 რაც ადი­დებს ხალ­ხის გე­ნი­ას,

ძვე­ლი კოლ­ხე­თი

საფ­ლა­ვი­დან აღ­გიდ­გე­ნი­ა.

ოქ­როს ენ­ძე­ლა,

ოქ­როს ვერ­ძი, ოქ­როს საწ­მი­სი

დი­დი ხვა­ლის დღის

გაგ­რძე­ლე­ბა და და­სა­წყი­სი/

გან­ძავ სა­გან­ძურს

ძველ­თა ჩვენ­თა მე­მა­ტი­ა­ნევ!

იმათ საფ­ლა­ვებს

ჭი­რი­სუფ­ლად თავს დავ­სტრი­ა­ლებ.

შენ ჩვე­ნი დრო­ის

დი­დე­ბუ­ლი ხარ ჭყონ­დი­დე­ლი,

საფ­ლა­ვე­ბი­დან

ოქ­როს გან­ძის ამომ­ზიდ­ვე­ლი.

მი­რონ­ცხე­ბუ­ლი

გარ­ბის ჟა­მი და­მარ­ცხე­ბუ­ლი,

ზი­ხარ მარ­ტვილ­ში

რო­გორც ცოტ­ნე

თაფ­ლწა­ცხე­ბუ­ლი.

          მარ­ტვი­ლის ეროვ­ნუ­ლი მუ­ზე­უ­მის დი­რექ­ტო­რი, მხცო­ვა­ნი მეც­ნი­ე­რი და ღირ­სე­უ­ლი მა­მუ­ლიშ­ვი­ლი ბა­ტო­ნი გი­ვი ელი­ა­ვა მარ­თლაც რომ ცოტ­ნეს ერ­თგუ­ლე­ბით ემ­სა­ხუ­რა ქვე­ყა­ნას. მთე­ლი თა­ვი­სი ცოდ­ნა და ენერ­გია მეც­ნი­ე­რულ კვლე­ვა-ძი­ე­ბას შე­ა­ლი­ა. იყო ის­ტო­რი­კო­სი, ეთ­ნოგ­რა­ფი, ლექ­სი­კოგ­რა­ფი, არ­ქე­ო­ლო­გი.

         გა­მოს­ცა მარ­ტვი­ლის, აბა­შის, სე­ნა­კის, ჩხო­რო­წყუს ტო­პო­ნი­მი­კის კრე­ბუ­ლე­ბი, ,,მეგ­რულ­-ქარ­თუ­ლი ლექ­სი­კო­ნი“, ,,სა­მეგ­რე­ლო“ და მრა­ვა­ლი სხვა.

        მის სა­ხელ­თა­ნაა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გა­და­შე­ნე­ბის პი­რას მდგა­რი კოლ­ხუ­რი უნი­კა­ლუ­რი ვა­ზის ჯი­შე­ბის გა­დარ­ჩე­ნა და ახა­ლი ვა­ზის ჯი­შის ,,ჭყონ­დი­დუ­რის“ გა­მოყ­ვა­ნაც.

       იყო  ეგ­რი­სი­სა და სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნულ და სო­ცი­ა­ლურ  ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა სა­მეც­ნი­ე­რო აკა­დე­მი­ე­ბის აკა­დე­მი­კო­სი.

        წერ­და ლექ­სებ­საც, თუმ­ცა მი­სი პო­ე­ტუ­რი შე­მოქ­მე­დე­ბა არ იყო მი­სი მეც­ნი­ე­რუ­ლი ნაშ­რო­მე­ბის ტოლ­ფარ­დი.

       გი­ვი ელი­ა­ვას მეც­ნი­ე­რულ ნაშ­რო­მებს კარ­გად იც­ნო­ბენ და აფა­სე­ბენ არა მარ­ტო სა­ქარ­თვე­ლო­ში. არა­მედ საძღ­ვარ­გა­რე­თის ქვეყ­ნებ­შიც. ჰქონ­და მი­მო­წე­რე­ბი იქა­ურ მეც­ნი­ე­რებ­თან.

       კარ­გი იქ­ნე­ბა, მი­სი რჩე­უ­ლი ნა­წე­რე­ბი და პი­რა­დი წე­რი­ლე­ბი ცალ­კე წიგ­ნად გა­მოქ­ვეყ­ნდეს.

კო­ტე გა­გუა

    

   ჩვენს თა­ო­ბას კარ­გად ახ­სოვს მარ­ტვი­ლის ქუ­ჩებ­ში დინ­ჯად მო­სი­ა­რუ­ლე ღვაწ­ლმო­სი­ლი დას­ტა­ქა­რი, უბ­რა­ლო­ე­ბით სავ­სე, მაგ­რამ სუ­ლი­ე­რად მა­ღა­ლი, ზნე­ობ­რი­ვად უს­პე­ტა­კე­სი და სა­ოც­რად კე­თი­ლი ბუ­ნე­ბის ადა­მი­ა­ნი კო­ტე გა­გუ­ა.

       ბა­ტო­ნი კო­ტე იყო მე­დი­ცი­ნის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა კან­დი­და­ტი, რეს­პუბ­ლი­კის დამ­სა­ხუ­რე­ბუ­ლი ექი­მი. რო­მელ­საც წელ­თა სიმ­რავ­ლის მი­უ­ხე­და­ვად ბო­ლომ­დე არ გა­და­უდ­ვია ქი­რურ­გის და­ნა და ღირ­სე­უ­ლად იღ­ვწო­და ამ­ქვეყ­ნად ყვე­ლა­ზე ძვირ­ფა­სის­-ა­და­მი­ა­ნის სი­ცოცხ­ლის გა­და­სარ­ჩე­ნად.

        ვინ იცის, რამ­დე­ნი ურ­თუ­ლე­სი ოპე­რა­ცია გა­უ­კე­თე­ბია მას უან­გა­როდ.

         იყო რა­ი­ო­ნის ნამ­დვი­ლი კო­ლო­რი­ტი.

         ყვე­ლას გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მო­წიწე­ბა გვქონ­და მის მი­მართ:

         რა­ი­ო­ნის შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა დი­დად აფა­სებ­და მას, არა მხო­ლოდ რო­გორც ექიმს, არა­მედ რო­გორც კარ­გი პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბი­სა და დი­დი მა­მუ­ლიშ­ვი­ლუ­რი სით­ბო­თი აღ­სავ­სე ლექ­სე­ბის ავ­ტორს.

         დი­ახ, ბა­ტო­ნი კო­ტე შე­სა­ნიშ­ნავ ლექ­სებს წერ­და, რომ­ლებ­საც რა­ი­ო­ნულ გა­ზე­თებ­ში აქ­ვეყ­ნებ­და.

         2016 წელს გა­მო­ცე­მულ მარ­ტვი­ლელ შე­მოქ­მედ­თა კრე­ბულ­ში-­,,ხმა მარ­ტვი­ლი­დან“ შე­ტა­ნი­ლია მი­სი ერ­თი ლექ­სი ,,სა­ქარ­თვე­ლოს“:

იცი­ნის შე­ნი ქო­ჩო­რა მთე­ბი,

შე­ნი მდი­ნა­რის ტალ­ღე­ბი ვერ­ცხლის,

რო­ცა მე შენს დიდ სი­ცოცხ­ლეს ვხვდე­ბი,

შენ­ზე სიყ­ვა­რულს ვე­რაფ­რით ვერ ვცვლი.

მაღ­ლით დამ­ყუ­რებს ლივ­ლი­ვა ზე­ცა,

ტყის მოშ­რი­ა­ლე ფოთ­ლე­ბი მკოც­ნის,

თით­ქოს მე მაღ­ლა ცის ღრუბ­ლებს ვკე­ცავ,

შე­ნი ნა­მი ვარ, ზე­ცი­დან რომ ცრის.

ვერ შე­ვე­ლე­ვი შენს ცვრი­ან გო­რებს,

მე შე­ნი ღა­მის მეხ­რე ვარ ახ­ლაც,

ისე ვით ტალ­ღა აცოცხ­ლებს მო­რევს

მეც შე­ნი დი­დი სი­ცოცხ­ლე მახ­ლავს.

         ბა­ტონ კო­ტეს აქვს სხვა მშვე­ნი­ე­რი ლექ­სე­ბიც. კარ­გი იქ­ნე­ბა თუ ვინ­მე ითა­ვებს მათ შეგ­რო­ვე­ბა­სა და გა­მო­ცე­მას.

         კო­ტე გა­გუა 50-ზე მე­ტი გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი მეც­ნი­ე­რუ­ლი პუბ­ლი­კა­ცი­ის ავ­ტო­რი­ა.

  

   

აბელ ფე­ტე­ლა­ვა

        მარ­ტვი­ლის ეროვ­ნულ მუ­ზე­უმ­ში მე მი­ნა­ხავს საკ­მა­ოდ სქელ­ტა­ნი­ა­ნი ხელ­ნა­წე­რი წიგ­ნი-­,,ყი­ლოშ­ტყე­ბა­მი“. ეს იყო აბელ ფე­ტე­ლა­ვას მი­ერ მეგ­რუ­ლად თარ­გმნი­ლი ,,ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი“,

       ზე­პი­რად ვი­ცი რამ­დე­ნი­მე სტრი­ქო­ნი ამ თარ­გმა­ნი­დან.

        აი, თუნ­დაც ერ­თი აფო­რის­ტუ­ლი სტრო­ფი ავ­თან­დი­ლის ან­დერ­ძი­დან:

ნარ­ღი მუ­თუნს ვა­გოხ­ვა­რუ,

ვარ­თი ჩი­ლა­მუ­რით ნგა­რა,

გი­ნოჭყ­ვა­დილ მუთ რე ჟი­შენ,

ვერ­თა­სუ­ნი ვა­რე შა­რა,

კოჩ­ქი გე­რექ ირო ოკო

მი­ით­მი­ნას ჭირ დო ძგა­რა,

შურ­დგუ­მილს სო შე­უ­ლე­ბუ

დო­თი­რუ­ას ყვა­ი­ჭა­რა.

         აბელ ფე­ტე­ლა­ვას რამ­დენ­ჯერ­მე შევ­ხვედ­რი­ვარ მარ­ტვი­ლის მუ­ზე­უმ­ში პი­რა­დად.

          ამა­ვე მუ­ზე­უ­მის სა­მეც­ნი­ე­რო-­შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ჟურ­ნალ  ,,სა­თა­ნო­ში“ და­ი­ბეჭ­და მი­სი რამ­დე­ნი­მე ლექ­სი და იგა­ვ-ა­რა­კი.

           სა­ინ­ტე­რე­სო კალ­მო­სა­ნი გახ­ლდათ.

სერ­გო ფა­ცა­ცია

     

   თა­ვი­სი მე­გობ­რე­ბი­სა და კო­ლე­გე­ბის და­ხა­სი­ა­თე­ბით, სე­რგო ფა­ცა­ცია იყო ჭეშ­მა­რი­ტად ღირ­სე­უ­ლი მა­მუ­ლიშ­ვი­ლი, რო­მელ­შიც თა­ნაბ­რად იყო შერ­წყმუ­ლი პო­ე­ტი­სა და სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წი­სათ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი შე­სა­ნიშ­ნა­ვი თვი­სე­ბე­ბი...

        მი­სი ლექ­სე­ბი სის­ტე­მა­ტუ­რად იბეჭ­დე­ბო­და რო­გორც რა­ი­ო­ნულ, ასე­ვე რეს­პუბ­ლი­კურ ჟურ­ნალ­-გა­ზე­თებ­ში.

        იყო ხა­ლა­სი, გულ­წრფე­ლი პო­ე­ტი.

        მა­გა­ლი­თი­სათ­ვის მოგ­ვყავს ნაწყ­ვე­ტი ლექ­სი­დან ,,მარ­ქვით რამ­დე­ნი წლის არის“. ლექ­სი სულ თორ­მეტ­სტროფიანია და ისე­თი რით­მე­ბი­თაა გა­წყო­ბი­ლი, შე­უძ­ლე­ბე­ლია არ და­გა­მახ­სოვ­რდეს:

                                                     

დაქ­რო­ლეთ, გა­და­მაქ­რო­ლეთ

სიზ­მა­რე­უ­ლო წა­მე­ბო,

ორი­ა­თა­სი წლის იქით

მე­გულ­ვის პონ­ტოს სა­მე­ფო.

გა­ცურ­და ჩე­მი ოც­ნე­ბა

მო­ატ­კა­ცუ­ნებს წინ აფ­რებს,

ადე­ქით გა­მო­მე­ცხა­დეთ,-

ჩე­მი თაყ­ვა­ნი წი­ნაპ­რებს.

          ამას წი­ნათ, მარ­ტვილ­ზე და­წე­რილ ლექ­სებს რომ ვაგ­რო­ვებ­დით, რედაქციაში მოგ­ვი­ტა­ნეს სერ­გო ფა­ცა­ცი­ას მშვენიერი ლექ­სი ,,მო­ლან­დე­ბა მარ­ტვი­ლის მო­ნას­ტერ­ში“, რო­მე­ლიც აუ­ცი­ლებ­ლად შე­ვა წიგ­ნში ,,ქარ­თვე­ლი პო­ე­ტე­ბი მარ­ტვილს“.

          სერ­გო ფა­ცა­ცია ავ­ტო­რია წიგ­ნი­სა ,,კაცს და­ვე­ძებ“, მაგ­რამ მას დარ­ჩა ისე­თი ლექ­სე­ბიც, რო­მე­ლიც ამ წიგ­ნში არაა შე­სუ­ლი და სხვა­დას­ხვა გა­ზე­თებ­შია მი­მობ­ნე­უ­ლი. მა­თი შეგ­რო­ვე­ბა და გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბა მო­მა­ვა­ლი თა­ო­ბის ვა­ლი­ა.

ახლა კი ამ ჩანაწერს დავამთავრებთ გოგი ცხაკაიას იმ სტრიქონებით, რომლითაც ბატონი გოგი გამოეთხოვა თავის უფროს მეგობარს სერგო ფაცაციას:

მინდა გიამბოთ კაცზე,

ვინც რომ ლექსისთვის ქუხდა,

ჰქონდა მაღალი გრძნობა

მეგობრისათვის დუღდა.

მე მას შვილივით ვყავდი,

მე ის ძმასავით ვცანი

ღმერთო მაღალო. მიწა

მისთვის მსუბუქი სცანი.

  

ჰამ­ლეტ ნა­და­რა­ია

    

   ჰამ­ლეტ ნა­და­რა­ი­ას, რო­გორც მა­ღალ­პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლუ­რი თვი­სე­ბე­ბით გა­მორ­ჩე­ულ პე­და­გოგს, დღე­საც უდი­დე­სი სიყ­ვა­რუ­ლი­თა და პა­ტი­ვის­ცე­მით მო­იხ­სე­ნი­ე­ბენ მი­სი აღ­ზრდი­ლე­ბი. დამ­თავ­რე­ბუ­ლი ჰქონ­და თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის ფა­კულ­ტე­ტი. მუ­შა­ობ­და მარ­ტვი­ლის რა­ი­ო­ნის სხვა­დას­ხვა სკო­ლებ­ში სპე­ცი­ა­ლო­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, მაგ­რამ მას შემ­დეგ, რაც იძუ­ლე­ბუ­ლი გახ­და მი­ე­ტო­ვე­ბი­ნა პე­და­გო­გი­უ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბა, მოღ­ვა­წე­ობ­და კულ­ტუ­რის სფე­რო­ში. თა­ნამ­შრომ­ლობ­და რა­ი­ო­ნულ გა­ზეთ­ში სა­კუ­თარ კო­რეს­პონ­დენ­ტად. იყო მრა­ვალ­მხრივ გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი პი­როვ­ნე­ბა. ზე­პი­რად იცო­და ,,ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი“, თარ­გმნი­და მეგ­რუ­ლა­დაც (შე­მორ­ჩე­ნი­ლია ნაწყ­ვე­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც ინა­ხე­ბა მარ­ტვი­ლის მუ­ზე­უმ­ში).

        სა­ქარ­თვე­ლო­ში ,,ვე­ფხის­ტყა­ოს­ნის“ რამ­დე­ნი­მე მეგ­რუ­ლი თარ­გმა­ნი არ­სე­ბობს, მაგ­რამ ჰამ­ლე­ტი­სე­უ­ლი თარ­გმა­ნი გა­მო­ირ­ჩე­ვა რუს­თვე­ლი­სე­უ­ლი პო­ე­ტუ­რი სა­ღე­ბა­ვე­ბი­თა და მხატ­ვრუ­ლი დო­ნით. ნი­მუ­შად მო­ვიყ­ვან ერთ სტროფს:

მუს მო­გი­ღანს ინ­გარ­დე დო

ჩი­ლა­მუ­რიშ ღვა­რით მი­შე,

ვა­მოხ­ვა­დას ვე­  უ­ა­ფუ

გე­ჭა­რი­ლი საქ­მექ ჟი­შე,

წე­სი ორე ქო­მო­ლი­ში

გა­ჭი­რე­ბას ვე­დე­ში­შე,

გან­გე­ბა­ში გი­ნორ­თე­ლი

ვე­ში­ლე­ბე მუ­თუ­ნი­შე.

        ცნო­ბი­ლი­ა, რომ კა­კა ჟვა­ნია და სხვე­ბი ,,ვე­ფხის­ტყა­ო­სანს“ მეგ­რუ­ლად მხო­ლოდ მა­ღა­ლი შაი­რით თარ­გმნი­ან, ჰამ­ლეტ ნა­და­რა­ია კი პო­ე­მის იმ სტრო­ფებს, რომ­ლე­ბიც და­ბა­ლი შაი­რი­თაა და­წე­რი­ლი დე­დან­ში, იმა­ვე სა­ზო­მით თარ­გმნის მეგ­რუ­ლა­დაც.

         აი, მა­გა­ლი­თად, რო­გორ ჟღერს რუს­თა­ვე­ლი და­ბა­ლი შა­ი­რით მის თარ­გმან­ში:

ღუ­რას ჭო­ფუნ­სუნ თი­ნე­რი

ვარ­თი შუ­კა დო ფერ­დი რე,

მუდ­გა მან­გა­რი ვარ­დე­ნი

მუ­თუ­ნი ვაგ­გა­ბე­დი­ნე,

არ­თი დროს დი­ხა დორ­ფუ­ლუნს

უბე­დურ­სით დო ბე­დი­ნერს,

ჩი­ჩიე ორ­დენ თის უჯ­გუ

სა­ხე­ლი­ა­ნო მე­დი­ნე.

                 

ჰამ­ლეტ ნა­და­რა­ია იყო თა­ვის დრო­ზე საკ­მა­ოდ ცნო­ბი­ლი პო­ე­ტი­სა და დრა­მა­ტურ­გის­-შალ­ვა კუ­ჭა­ვა პონ­ტო­ე­ლის დის­შვი­ლი.

ახალ­გაზ­რდო­ბი­სას, სტუ­დენ­ტო­ბის წლებ­ში იგი ახ­ლოს გას­ცნო­ბია სა­ქარ­თვე­ლოს პო­ეტ­თა მე­ფეს­-გა­ლაკტი­ონ ტა­ბი­ძეს. ბევ­რჯერ უსა­უბ­რია და უქე­ი­ფია მას­თან. ჰამ­ლე­ტი იყო კარ­გი დეკ­ლა­მა­ტო­რიც, გა­ლაკ­ტი­ონს უყ­ვარ­და თურ­მე ჰამ­ლე­ტის მი­ერ მი­სი ლექ­სე­ბის წა­კითხ­ვა.

ჰამ­ლე­ტი თვი­თო­ნაც სწერ­და ლექ­სებს, თუმ­ცა არა­სო­დეს უზ­რუ­ნია მის გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბა­ზე.

და­ტო­ვა შე­სა­ნიშ­ნა­ვი პო­ე­ტუ­რი მემ­კვიდ­რე­ო­ბა, ლექ­სე­ბის ციკ­ლი-­,,ჩე­მი თავ­შე­საქ­ცე­ვი“, რო­მე­ლიც სავ­სეა სა­ინ­ტე­რე­სო სენ­ტენ­ცი­ა­-ა­ფო­რიზ­მე­ბით (ხელ­ნა­წე­რი ოჯახ­ში ინა­ხე­ბა და დი­დი ხა­ნია თა­ვის გა­მომ­ცე­მელს ელო­დე­ბა).

ახ­ლა კი, იმის სა­ი­ლუს­ტრა­ცი­ოდ, თუ რო­გო­რი პო­ე­ტია ჰამ­ლეტ ნა­და­რა­ი­ა, გთა­ვა­ზობთ მის რამ­დე­ნი­მე აფო­რიზმს აღ­ნიშ­ნუ­ლი ციკ­ლი­დან:

   *

*     *

მი­წაა ჩვე­ნი მშო­ბე­ლი

მას­თან ვართ შე­სის­ხლხორ­ცე­ბით,

მაგ­რამ ის თა­ვის შო­ბი­ლებს

დაჰ­გვის სიკ­ვდი­ლის ცო­ცხე­ბით,

დად­გე­ბა დრო და ყვე­ლა­ნი

მოვ­კვდე­ბით, და­ვი­ხო­ცე­ბით

მი­წა ისე­ვე გა­ძღე­ბა

ჩვე­ნი ძვლე­ბით და ხორ­ცე­ბით.

მაგ­რამ ვე­რა­ფერს მო­ვი­გებთ

ვა­ე­ბი­თა და ვი­ში­თა

სიკ­ვდი­ლის მე­რეც ამ ქვეყ­ნად

ვი­ყოთ ცოცხ­ლე­ბის ნიშ­ნი­თა,

ამისთვის უნდა ვზრუნავდეთ

მხნეობით, არა შიშითა,

რად გვინ­და ფუ­ჭად ვი­ა­როთ

გა­და­ვირ­ბი­ნოთ იშინ­თა.

   *

*     *

ეს ცხოვ­რე­ბა რთუ­ლი არის

გა­ნუწყ­ვეტ­ლივ მი­დის, ბრუ­ნავს,

                      მო­საც­დე­ლად სად სცა­ლი­ა,

საქ­მი­სათ­ვის ვინ­ცა ზრუ­ნავს,

გა­ნათ­ლე­ბა არ იძ­ლე­ვა

ბუ­ნებ­რი­ვი ნი­ჭის უნარს,

ეს შენ­ზე­ა, რო­გორ მოს­პობ

სა­რე­ვე­ლა ეკალს თუ ნარს.

   *

*     *

სუ­ლით, გუ­ლით შე­იყ­ვა­რე

შე­ნი­ა­ნი, გინ­და ვინ­ცა,

გა­ჭირ­ვე­ბულს და­ეხ­მა­რე

აიყ­ვა­ნე, თუ წა­იქ­ცა.

ყვე­ლა ერ­თად რომ ნე­ტა­რებს,

ლა­მა­ზია მა­შინ იქ ცა,

სიყ­ვა­რუ­ლი არ მოკ­ვდე­ბა

თუ­კი ჩვე­ვად გა­და­იქ­ცა.

   *

*     *

ეზოს კარ­გად იგი დაჰ­გვის

ვის ხელ­ში აქვს შინ­დის არ­გა,

იგი რა­ღა მე­ბა­ღეა

ნარ­გა­ვე­ბი თუ არ დარგა,

ღირ­სე­ბას კი ვერ იპო­ვი,

თუ გქონ­და და და­გე­კარ­გა,

ხე­ლოვ­ნე­ბა მი­თხარ, თო­რემ

შე­გირ­დად ხომ ყვე­ლა ვარ­გა.

                 *

*     *                                                                

კე­თილ­მომ­ქმედს არ შეშ­ვე­ნის

ლა­ქუ­ცო­ბა, ქნე­ვა კუ­დის,

ძნე­ლია რომ შე­იწყ­ნა­რო

გა­მომ­წვე­ვი საქ­მის ცუ­დის.

ძლი­ე­რის­გან შენ­დო­ბაც კი

უძ­ლუ­რის­თვის სას­ჯელს უდ­რის,

რად­გან ყო­ველ პა­ტი­ე­ბას

მა­ინც ცუ­დი სუ­ნი უდის.

   *

*     *

გე­რი­დე­ბო­დეს ავი­სა

და მი­სი მყრა­ლი სუ­ნი­სა,

არას­დროს ბო­ლო არა აქვს

მის წა­დილ­სა და სურ­ვილ­სა,

წი­ნათ რაც იყო, იცო­დე

ახ­ლაც ის არის, სულ ისა,

არ შე­უძ­ლია აავ­სოს

სი­ცა­რი­ე­ლე სუ­ლი­სა.

   *

*     *

ვინ გა­ი­გებს ეს სამ­ყა­რო

რა ხნი­საა და რა ზო­მის,

მის დი­ნე­ბას ვე­ღარ შეც­ვლის,

ტი­ტა­ნუ­რი ძა­ლა ომის,

ყვე­ლა­ფე­რი სწრა­ფად გარ­ბის,

არ არ­სე­ბობს ჟა­მი დგო­მის,

დღე­ე­ბი კი ცვი­ვა, ცვი­ვა-

ფოთ­ლე­ბია შე­მოდ­გო­მის.

ამი­რან სტვი­ლია

     ამი­რან სტვი­ლია ათე­უ­ლი წლე­ბის მან­ძილ­ზე მუ­შა­ობ­და სო­ფელ ხუნ­წში მას­წავ­ლებ­ლად. ამა­ყობ­და თა­ვი­სი დის ლი­და სტვი­ლი­ას შე­მოქ­მე­დე­ბით, თუმ­ცა თვი­თო­ნაც მშვე­ნი­ერ ლექ­სებს წერ­და.

       უმ­ღე­რო­და სამ­შობ­ლოს, სი­კე­თეს, სიყ­ვა­რულს. გვახ­სენ­დე­ბა სიყ­ვა­რუ­ლის თე­მა­ზე და­წე­რი­ლი მი­სი ლექ­სი ,,გუ­ლო“:

გუ­ლო, რამ­დენ ქალს ეტ­რფო­დი,

რამ­დენ ლა­მაზ­მანს ფე­რობ­დი,

ქა­ლე­ბის იმ ტა­ი­გა­ში

ლხი­ნობ­დი!-

ირემს ელო­დი

ის წლე­ბი ახ­ლაც მამ­ღე­რებს

ჩა­უქ­რო­ბე­ლი ალე­ბით,

ერთ ლექ­სსაც აღარ დავ­წერ­დი

რომ არა ლა­მაზ­მა­ნე­ბი.

                  

ამი­რან სტვი­ლი­ამ შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ლექ­სი უძღ­ვნა აგ­რეთ­ვე მის­თვის ამ­ქვეყ­ნად ყვე­ლა­ზე უწ­მინ­დეს ად­გილს, სო­ფელ ხუნწს, სა­ი­და­ნაც სი­ცოცხ­ლის ბო­ლო წუ­თამ­დე თა­ვი­სი გულ­წრფე­ლი ლექ­სე­ბით ესიყ­ვა­რუ­ლე­ბო­და მთელ სა­ქარ­თვე­ლოს:

ყვე­ლა ქა­ლაქს, ყვე­ლა სო­ფელს

მირ­ჩევ­ნია ჩე­მი ხუნ­წი,-

გულ­ში ოქ­როს მზე უნ­თია

ხან უთოვს და ხა­ნაც უწ­ვიმს.

ჩემ­თან მღე­რის ცხე­ნის­წყა­ლიც-

და­უღ­ლე­ლი მე­რა­ნი!

ჩე­მი ხუნ­წის დიდ სიყ­ვა­რულს

ვერ წა­მარ­თმევს ვე­რა­ვინ

         1972 წელს გა­მომ­ცემ­ლო­ბა ,,ნა­კა­დულ­მა“ გა­მოს­ცა მი­სი ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი ,,სა­ნამ გნა­ხავ­დი“.

         ამი­რან სტვი­ლი­ას ლექ­სე­ბის გარ­და გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი აქვს სხვა­დას­ხვა ჩა­ნა­ხა­ტე­ბი და პუბ­ლი­კა­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც არ უნ­და და­ი­კარ­გოს.

   

  

დო­მენ­ტი სურ­მა­ვა

       

დო­მენ­ტი სურ­მა­ვა პრო­ფე­სი­ით ფარ­მა­ცევ­ტი იყო. 30 წე­ლი იმუ­შა­ვა მარ­ტვი­ლის ცენ­ტრა­ლუ­რი აფ­თი­ა­ქის გამ­გედ.

         ფარ­მა­ცევ­ტის პრო­ფე­სი­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბა მის­თვის სი­კე­თის თეს­ვას ნიშ­ნავ­და. აი, რას წერ­და ჟურ­ნა­ლის­ტი ცი­სა­ნა ჩიხ­ლა­ძე გა­ზეთ ,,მარ­ტვილ­ში“ მის შე­სა­ხებ:

        ,,...ვინ  და­ით­ვლის რამ­დენ­ჯერ მძი­ნა­რე გა­უღ­ვი­ძე­ბი­ათ ღა­მით. იცოდ­ნენ რომ არ და­ი­ზა­რებ­და. არ­ვის და­ა­მად­ლი­და გარ­ჯას. თა­ვის პრო­ფე­სი­ულ ვა­ლად ჰქონ­და აღ­თქმუ­ლი ემ­სა­ხუ­რა გა­ნურ­ჩევ­ლად ყვე­ლას­თვის­-ჩი­ნი­ა­ნის­თვის, უჩი­ნოს­თვის. თუ თა­ვის აფ­თი­აქ­ში არ მო­ი­ძებ­ნე­ბო­და სა­ჭი­რო მე­დი­კა­მენ­ტი, მე­ზო­ბელ რა­ი­ონს მი­ა­შუ­რებ­და, ქუ­თა­ისს მიწ­ვდე­ბო­და, თბი­ლის­საც და წა­მალს გა­ა­ჩენ­და, ოღონდ შვე­ბა და შვე­ლა მი­ე­ცა მოყ­ვა­სის­თვის“.

         დო­მენ­ტი სურ­მა­ვა, გარ­და იმი­სა, რომ იყო თი­თო­ე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნის ბედ­ზე მო­ფიქ­რა­ლი გა­მორ­ჩე­უ­ლი ფარ­მა­ცევ­ტი, იუ­მო­რის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ნი­ჭი­თაც გახ­ლდათ და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლი.

         მშვე­ნი­ერ ანეგ­დო­ტებს წერ­და.

         ანეგ­დო­ტი ხომ იგი­ვე მოთხ­რო­ბა­ა, ოღონდ მი­ნი­ა­ტუ­რუ­ლი, რო­მე­ლიც გავ­რცე­ლე­ბის მას­შტა­ბით არც ერთ სხვა ჟანრს არ ჩა­მო­უ­ვარ­დე­ბა.

ვი­ცი, რომ დო­მენ­ტი სურ­მა­ვას გა­მო­ცე­მუ­ლი აქვს იუ­მო­რის­ტუ­ლი გა­მო­ნათ­ქვა­მე­ბი­სა და ანეგ­დო­ტე­ბის პა­ტა­რა კრე­ბუ­ლი ( რო­მელ­საც, ალ­ბათ, ტი­რა­ჟის სიმ­ცი­რის გა­მო ჩე­მამ­დე არ მო­უღ­წე­ვი­ა).

სა­მა­გი­ე­როდ მე კარ­გად მახ­სოვს მარ­ტვი­ლის ქუ­ჩებ­ში მო­სი­ა­რუ­ლე ოთხ­მოც წელს მი­ღწე­უ­ლი, სი­ცოცხ­ლი­თა და იუ­მო­რით სავ­სე, ტან­მორ­ჩი­ლი, გამ­ჭრი­ა­ხი მო­ხუ­ცი კა­ცი დო­მენ­ტი სურ­მა­ვა, ვინც ყო­ველ­დღე ახალ­-ა­ხალ ანეგ­დო­ტებს ჰყვე­ბო­და. უმე­ტე­სო­ბა სა­კუ­თა­რი იყო, ზო­გი კი­დევ, რო­გორც თვი­თონ იტყო­და ხოლ­მე, სა­ი­დან­ღაც ამო­კი­თხუ­ლი ან გა­გო­ნი­ლი.

სა­ო­ცა­რი მეხ­სი­ე­რე­ბა ჰქონ­და.

ანეგ­დო­ტებს რომ და­ი­წყებ­და, სიტყ­ვე­ბი არ ელე­ო­და. კარ­გი იქ­ნე­ბა თუ­კი მარ­ტვი­ლის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტის კულ­ტუ­რის სამ­სა­ხუ­რი მის შთა­მო­მავ­ლებ­თან ერ­თად ითა­ვებს დო­მენ­ტი სურ­მა­ვას გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი და გა­მო­უქ­ვეყ­ნე­ბე­ლი ანეგ­დო­ტე­ბის გა­მო­ცე­მას.

პეტ­რე კირ­თა­ძე

     

    პეტ­რე კირ­თა­ძე მარ­ტვი­ლის №2 სა­ჯა­რო სკო­ლა­ში მუ­შა­ობ­და ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მას­წავ­ლებ­ლად.

       და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლი იყო ღირ­სე­ბის ორ­დე­ნით.

მი­ნი­ჭე­ბუ­ლი ჰქონ­და უმაღ­ლე­სი კა­ტე­გო­რი­ის მას­წავ­ლებ­ლის წო­დე­ბა.

კარ­გად თქვა ქალ­ბა­ტონ­მა ლე­ი­ლა ციცხ­ვა­ი­ამ მას­თან გა­მო­სა­თხო­ვარ სიტყ­ვა­ში: ,,პეტ­რე კირ­თა­ძე თა­ვი­სი მრა­ვალ­წლი­ა­ნი პე­და­გო­გი­უ­რი მოღ­ვა­წე­ო­ბით, მხატ­ვრუ­ლი შე­მოქ­მე­დე­ბით მო­მა­ვალ თა­ო­ბებს და თა­ვის თა­ნა­მედ­რო­ვეთ ას­წავ­ლი­და, თუ რო­გორ ეპო­ვათ ტაძ­რის­კენ მი­მა­ვა­ლი გზა“.

გარ­და იმი­სა, რომ უნი­ჭი­ე­რე­სი ლი­ტე­რა­ტო­რი და შე­მოქ­მე­დი პე­და­გო­გი გახ­ლდათ , მწერ­ლო­ბის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ნი­ჭი­თაც იყო და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლი.

„ჭა­ბუ­კო­ბი­დან­ვე ქარ­თულ სიტყ­ვას­თან ჭი­დილ­ში წა­ფავ­და კა­ლამს, მი­სი ნარ­კვე­ვე­ბი, ჩა­ნა­ხა­ტე­ბი, მი­ნი­ა­ტუ­რუ­ლი ნო­ვე­ლე­ბი ამ­შვე­ნებ­დნენ ჩვე­ნი კუ­თხის მე­მა­ტი­ა­ნეს­-რა­ი­ო­ნულ პრე­სას“ (ო­მარ ხუ­ხუ­ა).

თა­ნამ­შრომ­ლობ­და მხა­რეთ­მცოდ­ნე­ო­ბის მუ­ზე­უმ­შიც. იყო რამ­დე­ნი­მე სა­მეც­ნი­ე­რო შრო­მის, წე­რი­ლი­სა და ნარ­კვე­ვის ავ­ტო­რი.

       გა­მოს­ცა მშვე­ნი­ე­რი მოთხ­რო­ბე­ბის კრე­ბუ­ლი ,,დაბ­რუ­ნე­ბა“, რო­მე­ლიც პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი ლი­ტე­რა­ტო­რის და­წე­რი­ლი­ა.

პეტ­რე კირ­თა­ძეს პი­როვ­ნე­ბა­სა და შე­მოქ­მე­დე­ბას არას­დროს და­ი­ვი­წყებს მარ­ტვი­ლის პე­და­გოგ­თა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა.

  

მუხ­რან კა­კუ­ლია

მუხ­რან კა­კუ­ლია 20 წე­ლი მუ­შა­ობ­და რა­ი­ო­ნუ­ლი სა­სა­მარ­თლოს თავ­მჯდო­მა­რედ და რო­გორც პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი იუ­რის­ტი, ღირ­სე­უ­ლად ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და სა­კუ­თარ ქვე­ყა­ნა­სა და სი­მარ­თლეს.

იყო უაღ­რე­სად გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი, თა­ვი­სი დრო­ის ერ­თ-ერ­თი სა­ინ­ტე­რე­სო პი­როვ­ნე­ბა, რო­მელ­საც გან­სა­კუთ­რე­ბით უყ­ვარ­და პო­ე­ზი­ა.

2012 წელს გა­მომ­ცემ­ლო­ბა ,,უ­ნი­ვერ­სალ­მა“ გა­მოს­ცა (სიკვდილის შემდეგ) მი­სი ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი ,,ნუ­თუ სი­ცოცხ­ლე ახ­ლა იწყე­ბა“:

მის ლექ­სებ­ში თვალ­სა­ჩი­ნოა ისე­თი სატ­რფი­ა­ლო სტრი­ქო­ნე­ბი, რო­გო­რი­ც­ა­ა, მა­გა­ლი­თად:

გულ­ში ჩა­კირ­დუ­ღა­ბე­ბულ

სათ­ქმელს გეტყ­ვი უმ­თავ­რეს­სა

და­მი­ფი­ნე ვარ­დ-ყვა­ვი­ლი

ცრემ­ლებს ნუ ღვრი მდუ­ღა­რე­სა.

რა ხა­ნია ჩე­მი გუ­ლი

და­ი­ლურ­სმნა მაგ თვა­ლე­ბით,

კარ­გო კარს ნუ მო­მი­ხუ­რავ

შენ­ზე ვფიქ­რობ გა­მა­ლე­ბით.

ქარ­თველ პო­ეტ­თა­გან გან­სა­კუთ­რე­ბით ჰყვა­რე­ბია ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლი. ლექ­სი აქვს ასე­თი - „წარ­წე­რა ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლის წიგ­ნზე“,  სა­დაც ვკი­თხუ­ლობთ:

არ გინ­და ექი­მი

არც მი­სი ნემ­სე­ბი,

ეს სევ­და მუდ­მი­ვი

თან დას­დევს დროს მბრუ­ნავს,

იკი­თხე ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლის ლექ­სე­ბი

მერ­წმუ­ნე,

ყვე­ლა­ზე უკეთ ის განგკურნავს.

ამ ლექ­სშიც ნათ­ლად ჩანს, რომ მუხ­რან კა­კუ­ლია იყო კრის­ტა­ლუ­რად სუფ­თა, მარ­თა­ლი და პა­ტი­ო­სა­ნი ადა­მი­ა­ნი.

                             

ომარ ხუ­ხუა

ომარ ხუ­ხუ­ას გვარ-სა­ხე­ლი კარ­გა­დაა ცნო­ბი­ლი ფარ­თო სა­ზო­გა­დო­ე­ბი­სათ­ვის. მარ­ტვი­ლის რა­ი­ონ­ში ის წლე­ბის მან­ძილ­ზე იღ­ვწო­და პარ­ტი­ულ სა­მუ­შა­ო­ზე, იყო გა­ნათ­ლე­ბის გან­ყო­ფი­ლე­ბის გამ­გე, ას­წავ­ლი­და ქარ­თულ ენა­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რას. მოღ­ვა­წე­ობ­და ჟურ­ნა­ლის­ტი­კა­შიც. იყო ხალ­ხუ­რი სიმ­ღე­რე­ბის უბად­ლო შემ­სრუ­ლე­ბე­ლი, ფოლ­კლო­რის­ტი და კომ­პო­ზი­ტო­რიც, მაგ­რამ ყო­ვე­ლი­ვე ეს სუ­ლაც არ იყო გა­საკ­ვი­რი, რად­გან იგი გახ­ლდათ თა­ვის დრო­ზე საკ­მა­ოდ ცნო­ბი­ლი ლოტ­ბა­რი­სა და მომ­ღერ­ლის ტრი­ფონ ხუ­ხუ­ას ვა­ჟიშ­ვი­ლი. ბა­ტონ­მა ომარ­მა და­კარ­გვას გა­და­არ­ჩი­ნა მეგ­რუ­ლი მუ­სი­კა­ლუ­რი და ზე­პირ­სიტყ­ვი­ე­რი ფოლ­კლო­რის არა­ერ­თი ნი­მუ­ში.

და მა­ინც, ჩე­მი აზ­რით ომარ ხუ­ხუ­ას შე­მოქ­მე­დე­ბის მწვერ­ვა­ლია რო­მა­ნი ,,კოლ­ხუ­რი ზა­რი“, რო­მე­ლიც  ეხე­ბა ჩვე­ნი დრო­ის მტკივ­ნე­ულ პრობ­ლე­მას, ქარ­თველ­თა მიგ­რა­ცი­ის სა­კითხს რუ­სეთ­ში. მას­ში მე­ტად სა­ინ­ტე­რე­სო ყუ­რად­სა­ღე­ბი მო­საზ­რე­ბე­ბია გა­მოთ­ქმუ­ლი თა­ნა­მედ­რო­ვე გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ზე, ქალ­-ვაჟ­თა ერ­თად სწავ­ლა­ზე, პო­ლი­ტი­კა­ზე, ძველ კოლ­ხეთ­სა და აფხა­ზეთ­ზე. ნა­წარ­მო­ე­ბის ძი­რი­თა­დი თე­მაა მშობ­ლი­უ­რი მი­წის, კუ­თხის, ენის სიყ­ვა­რუ­ლი.

სა­მარ­თლი­ა­ნად შე­ნიშ­ნავს მწე­რა­ლი გი­ორ­გი სი­ჭი­ნა­ვა: ომარ ხუ­ხუ­ას რო­მა­ნი ძალ­და­უ­ტა­ნებ­ლად იკი­თხე­ბა, ის სავ­სეა მძაფ­რი ეპი­ზო­დე­ბით, ნა­წარ­მო­ე­ბი შეკ­რუ­ლია და ყვე­ლა პერ­სო­ნა­ჟი დი­ნა­მი­უ­რად ემ­სა­ხუ­რე­ბა იმ სათ­ქმე­ლის ბო­ლომ­დე წარ­მო­ჩე­ნას, რაც ავ­ტორს ჰქონ­და ჩა­ფიქ­რე­ბუ­ლი.

ბა­ტო­ნი ომარ ხუ­ხუა იყო აგ­რეთ­ვე მას­წავ­ლე­ბელ­-მა­მა­კაც­თა ან­სამბლ ,,ჭყონ­დი­დე­ლის“ ხელ­მძღვა­ნე­ლი. აღ­ნიშ­ნუ­ლი ან­სამ­ბლი არა­ერ­თხელ გა­მო­სუ­ლა თბი­ლი­სის ოპე­რი­სა და ბა­ლე­ტის სა­ხელ­მწი­ფო თე­ატ­რის სცე­ნა­ზე დას­კვნით კონ­ცერ­ტებ­ში, ასე­ვე მრა­ვალ სხვა რეს­პუბ­ლი­კურ ფეს­ტი­ვა­ლებ­სა და ოლიმ­პი­ა­დებ­ში.

წერ­და ლექ­სებს რო­გორც ქარ­თუ­ლად, ასე­ვე მეგ­რუ­ლა­დაც.

2016 წელს მე შე­ვად­გი­ნე და გა­მო­ვე­ცი მეგ­რუ­ლი ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი ,,ბჟა დია ჩქი­მი“, სა­დაც ომარ ხუ­ხუ­ას 4 ლექ­სია შე­ტა­ნი­ლი, მათ შო­რის ცნო­ბი­ლი ,,სიზ­მა­რი დო ცხა­დი“, რო­მელ­ზეც ავ­ტორს შექ­მნი­ლი აქვს სა­კუ­თა­რი მუ­სი­კა და ჩა­წე­რი­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს რა­დი­ოს ხალ­ხუ­რი შე­მოქ­მე­დე­ბის მთა­ვა­რი რე­დაქ­ცი­ის მი­ერ, მი­სი­ვე შეს­რუ­ლე­ბით ჩონ­გურ­ზე:

სიზ­მა­რი დო ცხა­დი

 ხვა­ლე გი­ლემ­გარ­დი,

სი რექ ჩქი­მი გუ­რიშ

უჩურ­ცხა­ლი დარ­დი.

უჩურ­ცხა­ლი კი­ლა,

 სქი­ლა­და დო რტი­ნა,

ოკ­მა­ფუ დო ხა­ტი

შუ­რიშ წუ­მო­კი­ნა.

ჩქი­მო ივ­ბი­რი, ჩქი­მო ივ­გა­რი,

მა მუს მოხ­ვა­რუ წა­მა­ლი, სიზ­მა­რი?

ჩქი­მო ვა­რე რი­ნა,

მოჯ­გი­რე დო ბი­ნა,

ირიშ გო­ჯო­გე­ლი

ფუ­რიშ გი­ნარ­ჯგი­ნა.

ჭყე­ლი ვო­რექ დღა­შე

შუ­რი გე­შევკა­შე,

სერ­-სე­რი­თუ ნგა­რათ

იბ­ჯი­ნე­დე ცა­შე.

ჩქი­მო ივ­ბი­რი, ჩქი­მო ივ­გა­რი,

მა მუს მოხ­ვა­რუ წა­მა­ლი, სიზ­მა­რი?

მუ­თუნ რე­ნო მე­ტი

სქან დო ჩქი­მი ბე­დი,

ქი­ა­ნაშ გა­საკ­ვი­რი

ცა დო გვა­ლაშ გვერ­დი.

გე­შა­მი­ღი შუ­რი,

გო­მი­სო­ფი გუ­რი,

იშენ მი­თინ ვა­პუნს

სქა­ნი ოს­ხუ­ნუ­რი.

ჩქი­მო ივ­ბი­რი, ჩქი­მო იბ­გა­რი,

მა მუს მოხ­ვა­რუ წა­მა­ლი, სიზ­მა­რი?

მახ­სოვს, ამ ათი­ო­დე წლის წი­ნათ სა­ქარ­თვე­ლოს სა­უ­კე­თე­სო მომ­ღე­რა­ლი ოჯა­ხე­ბის კონ­კურ­სში გა­ი­მარ­ჯვეს ტრი­ფონ ხუ­ხუ­ას შვი­ლებ­მა­-ო­მარ, თა­ლი­ნა, ჯე­მალ და ზა­ურ ხუ­ხუ­ებ­მა, რომ­ლის შემ­დეგ ბა­ტო­ნი ომა­რი ჩვენს გა­ზეთ­ში წერ­და: ,,ჩვენ და­ბა­დე­ბი­დან უკა­ნას­კნელ ამო­სუნ­თქვამ­დე ქარ­თუ­ლი ხალ­ხუ­რი სიმ­ღე­რე­ბის ერ­თგუ­ლე­ბა გვა­სულ­დგმუ­ლებ­და და გვა­სულ­დგმუ­ლებ­დეს იქ­ნე­ბა, რად­გა­ნაც ეროვ­ნულ სულს ორი უმ­თავ­რე­სი ფე­ნო­მე­ნი გან­საზ­ღვრავს: ენა და ხალ­ხუ­რი ჰან­გი, ამო­ხეთ­ქი­ლი გან­გე­ბის­გან­“ო.

სი­ცოცხ­ლის ბო­ლო წლებ­ში მღე­რო­და რა­ი­ო­ნულ ან­სამბლ ,,ჭყონ­დიდ­ში“. უხა­რო­და, რომ ამ ან­სამბლს მე­ცე­ნა­ტობ­და ქარ­თულ სიმ­ღე­რებ­ზე, ქარ­თვე­ლებ­სა და სა­ქარ­თვე­ლო­ზე უზო­მოდ შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი კა­ცი, სალ­ხი­ნოს წმ. გი­ორ­გის სა­ხე­ლო­ბის ეკ­ლე­სი­ის ქტი­ტო­რი, მი­სი ნა­მო­წა­ფა­რი ბა­ტო­ნი კლი­მენ­ტი კე­კუ­ტი­ა.

მა­შინ ამ ან­სამ­ბლის და­ფი­ნან­სე­ბით ბა­ტონ­მა კლი­მენ­ტმა მარ­თლაც დი­დი საშ­ვი­ლიშ­ვი­ლო საქ­მე გა­ა­კე­თა.

ან­სამ­ბლში მღე­როდ­ნენ: დე­მურ ახა­ლა­ი­ა, მუ­რად გვი­ლა­ვა, ალი­ო­შა გა­ბე­ში­ა, გია და და­თო წივ­წი­ვა­ძე­ე­ბი, გე­ნა­დი ხე­ლა­ი­ა, რო­ინ ხა­რე­ბა­ვა, იუ­რი და ლე­რი ხურ­ცი­ლა­ვე­ბი, ჯამ­ბულ ხუ­რო­ძე, ომარ, ჯე­მალ და ზა­ურ ხუ­ხუ­ე­ბი, აკა­კი ცა­ა­ვა, რე­ზო ჭი­ჭა­ღუ­ა, ზა­ზა წო­წო­რი­ა.

მათ არა­ერ­თხელ ასა­ხე­ლეს ჩვე­ნი რა­ი­ო­ნი.

ბა­ტო­ნი ომა­რი ხში­რად იტყო­და ხოლ­მე: ეროვ­ნულ სულს ორი უმ­თავ­რე­სი ფე­ნო­მე­ნი გან­საზ­ღვრავ­ს-ე­ნა და ფოლ­კლო­რი-­ზე­პირ­სიტყ­ვი­ე­რი, მუ­სი­კა­ლუ­რი თუ ქო­რე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი­ო.

ძა­ლი­ან წუხ­და, რომ დღეს სა­მეგ­რე­ლოს ქა­ლა­ქებ­ში, რა­ი­ო­ნულ ცენ­ტრებ­ში, სოფ­ლებ­შიც კი ახალ­გაზ­რდე­ბი მეგ­რუ­ლად აღარ ლა­პა­რა­კო­ბენ, არ მღე­რი­ან მეგ­რულ სიმ­ღე­რებს, არ იცი­ან მეგ­რუ­ლი ზე­პირ­სიტყ­ვი­ე­რე­ბის ნი­მუ­შე­ბი, არ აინ­ტე­რე­სებთ კოლ­ხე­თი და კოლ­ხე­თის ის­ტო­რი­ა.

გარ­და ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი შე­მოქ­მე­დე­ბი­სა და სიმ­ღე­რე­ბი­სა ომარ ხუ­ხუ­ას აქვს ფრი­ად სა­ინ­ტე­რე­სო მეც­ნი­ე­რუ­ლი ნაშ­რო­მე­ბი. მის მი­ერ ხალ­ხუ­რი სიმ­ღე­რა ,,ე­რე­ხე­ლის“ ტექ­სტის გა­მოკ­ვლე­ვას მა­ღა­ლი შე­ფა­სე­ბა მის­ცეს პრო­ფე­სო­რებ­მა რე­ვაზ მიშ­ვე­ლა­ძემ, კორ­ნე­ლი და­ნე­ლი­ამ და პა­ა­ტა ცხა­და­ი­ამ, ბა­ტონ­მა ომარ­მა გან­მარ­ტა პირ­ვე­ლად თუ რა იმა­ლე­ბა ,,ქარ­თლის ცხოვ­რე­ბა­ში“ ნახ­სე­ნე­ბი ,,თარ­გა­მო­სის“ უკან (ი­ხი­ლეთ სტა­ტია ,,თარ­გა­მო­სი­ა­ნი და თარ­გა­მუ­ლი“). მე­ტად სა­ინ­ტე­რე­სო და ყუ­რად­სა­ღე­ბია მი­სი ,,ზი­ა­რი ჰიდ­რო­ნი­მე­ბი და ტო­პო­ნი­მე­ბი ის­ტო­რი­ულ კოლ­ხეთ­ში“.

და­სას­რულს ვიტყ­ვი, რომ ამ სტა­ტი­ე­ბი­სა და სა­ერ­თოდ ომარ ხუ­ხუ­ას შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი მემ­კვიდ­რე­ო­ბის მოვ­ლა-­პატ­რო­ნო­ბა მა­თი შვი­ლე­ბის ვა­ლია და, დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, მათ ეს არ გა­უ­ჭირ­დე­ბათ, რა­საც მათ­ქმე­ვი­ნებს შემ­დე­გი:  ომარ ხუ­ხუ­ას უნი­ჭი­ე­რე­სი ქა­ლიშ­ვი­ლი შო­რე­ნა ხუხუა ავ­ტო­რია კონ­კურ­სში გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი რო­მა­ნი­სა ,,შე­მო­ვალ  ეტ­ლით“, რო­მე­ლიც და­ი­წე­რა იმის­თვის, რომ ბეტ­სე­ლე­რი გახ­დეს.

                                     

კო­ტე ძა­ძა­მია

   

    კო­ტე ძა­ძა­მი­ას გა­მო­ცე­მუ­ლი აქვს რამ­დე­ნი­მე პო­ე­ტუ­რი კრე­ბუ­ლი, რომ­ლებ­შიც წრფე­ლი გუ­ლით უმ­ღერს სამ­შობ­ლოს, მის წარ­სულს, ჩვენს გმირ წი­ნაპ­რებს, ქარ­თულ ოჯახს, მე­უღ­ლეს, შვი­ლებს, შვი­ლიშ­ვი­ლებს, სიყ­ვა­რულს, მე­გობ­რო­ბას, კა­ცო­ბას...

        აქვს მშვე­ნი­ე­რი პე­ი­ზა­ჟუ­რი ლექ­სე­ბი.

        მა­გა­ლი­თის­თვის შე­იძ­ლე­ბა გა­ვიხ­სე­ნოთ ლექ­სი ,,სოფ­ლის სუ­რა­თი“

წი­ნა­პარ­თა ნა­ქო­ნე­ბი

სა­სახ­ლე და სარ­და­ფე­ბი,

დღე­საც მი­სი შემ­ხედ­ვა­რე

უნე­ბუ­რად და­ზაფ­რდე­ბი.

მო­სალ­ხე­ნი ად­გი­ლე­ბი

მზი­ა­ნი და ვა­ზი­ა­ნი.

და­წინ­წკლუ­ლი კალ­მა­ხე­ბი

გო­რა­კე­ბი ნაძ­ვი­ა­ნი.

სა­სე­ირ­ნო ხე­ივ­ნე­ბი

მო­რაკ­რა­კე ცი­ვი წყა­რო,

და­გე­ლო­ცოს აქ მომ­ყვა­ნი

ოჯა­ლე­შის ჯი­შის ზვა­რო.

სა­ინ­ტე­რე­სოა მი­სი სა­სიყ­ვა­რუ­ლო პო­ე­ზი­აც. აი, ერ­თი სტრო­ფი ლექ­სი­დან ,,შე­ნი თვა­ლე­ბი ხა­ტავ­დნენ ვარ­სკვლავს“, რო­მე­ლიც პო­ეტ­მა მი­უძღ­ვნა თა­ვის საყ­ვა­რელ მე­უღ­ლეს, ქალ­ბა­ტონ ლე­ი­ლა თო­დუ­ას:

შე­ნი ღი­მი­ლი და­მათ­რობს ახ­ლაც,

შე­ნი თვა­ლე­ბი მატ­კბობს, მა­ლა­ღებს,

შენ რომ შეგ­ხე­დავ ვე­ღარ ვგრძნობ დაღ­ლას,

შენ გან­დობ ჩე­მი გრძნო­ბის გა­სა­ღებს.

კო­ტე ძა­ძა­მი­ამ არა­ერ­თი მშვე­ნი­ე­რი ლექ­სი უძღ­ვნა მშობ­ლი­ურ მარ­ტვილს.

მას, რო­გორც ჭეშ­მა­რიტ მარ­თლმა­დი­დე­ბელ ქრის­ტი­ანს, სი­კე­თი­სა და სიყ­ვა­რუ­ლის სამ­სა­ხუ­რი მი­აჩ­ნდა თა­ვის მო­ვა­ლე­ო­ბად:

მე არ ვარ ცოტ­ნე

და არც ილი­ა,

მაგ­რამ მე ვი­ცი,

რომ ეს ცხოვ­რე­ბა

მხო­ლოდ და მხო­ლოდ

სიყ­ვა­რუ­ლი­ა.

კო­ტე ძა­ძა­მი­ას ხსოვ­ნის უკ­ვდავ­სა­ყო­ფად კარ­გი იქ­ნე­ბა დღემ­დე გა­მო­ცე­მუ­ლი მი­სი კრე­ბუ­ლე­ბი­დან შე­ირ­ჩეს და ცალ­კე წიგ­ნად გა­მო­ი­ცეს ასი ლექ­სი.

დე­მურ კი­ლა­სო­ნია

  

ვგრძნობ მი­ღამ­დე­ბა, ჩე­მო მა­მუ­ლო,

და­ლოც­ვილს გტო­ვებ, იყავ დღეგ­რძე­ლი,

სა­ნამ­დის ფეთ­ქავს, აჰა, ეს გუ­ლი,

ვა­ი, რომ მე­ტი ვე­ღარ შევ­ძე­ლი.

წერ­და ბა­ტო­ნი დე­მუ­რი თა­ვის ერთ ლექ­სში.

თუმ­ცა ის, რი­სი გა­კე­თე­ბა მან შეძ­ლო, სავ­სე­ბით საკ­მა­რი­სია ერ­თი კა­ცის სა­ამ­ქვეყ­ნო ცხოვ­რე­ბი­სათ­ვის.

პრო­ფე­სი­ით ის­ტო­რი­კო­სი, ხე­ლოვ­ნე­ბათ­მცოდ­ნე და ჟურ­ნა­ლის­ტი დე­მურ კი­ლა­სო­ნია სხვა­დას­ხვა წლებ­ში მოღ­ვა­წე­ობ­და პარ­ტი­ულ სა­მუ­შა­ო­ზე, იყო ქა­ლაქ მარ­ტვი­ლის მე­ო­რე სა­შუ­ა­ლო სკო­ლის დი­რექ­ტო­რი, გა­ზეთ ,,ჭყონ­დი­დის“ რე­დაქ­ტო­რის მო­ად­გი­ლე, გა­ზეთ ,,მარ­ტვი­ლის მო­ამ­ბის“ რე­დაქ­ტო­რი, სა­ქარ­თვე­ლოს ჟურ­ნა­ლის­ტთა ფე­დე­რა­ცი­ის წევ­რი, და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლი იყო ღირ­სე­ბის მედ­ლით...

1997 წელს მან პეტ­რე კირ­თა­ძეს­თან ერ­თად გა­მოს­ცა 480 გვერ­დი­ა­ნი ხსოვ­ნის წიგ­ნი ,,არ­და­ვი­წყე­ბა“, სა­დაც წარ­მოდ­გე­ნი­ლია 300-ზე მე­ტი მარ­ტვი­ლე­ლი, რომ­ლებ­მაც პა­ტი­ოს­ნე­ბით, კა­ი­კა­ცო­ბით და კა­ი­ქა­ლო­ბით იცხოვ­რეს და ისე წა­ვიდ­ნენ ამ ქვეყ­ნი­დან.

თა­ნა­ავ­ტო­რია წიგ­ნი­სა ,,აწ­მყო შო­ბი­ლი წარ­სუ­ლი­სა­გან“, რო­მე­ლიც სერ­გი­ე­თის სა­შუ­ა­ლო სკო­ლის 120 წლის­თავს ეძღ­ვნე­ბა.

2005 წელს გა­მოს­ცა ლექ­სთა კრე­ბუ­ლი სა­თა­უ­რით ,,ხიბ­ლი მთე­ბი­სა“, რომ­ლის წი­ნა­სიტყ­ვა­ო­ბა­ში მწე­რა­ლი გრი­გოლ გი­გა­უ­რი წერს: ,,დე­მურ კი­ლა­სო­ნი­ას ლექ­სე­ბი გა­მო­ირ­ჩე­ვი­ან მხატ­ვრუ­ლი ელ­ფე­რით, ემო­ცი­უ­რი ძა­ლით, აზ­რობ­რი­ვი სი­ზუს­ტით. ავ­ტორს გა­აჩ­ნია ორი­გი­ნა­ლუ­რი ხელ­წე­რა...“

ამ წიგ­ნი­დან მახ­სენ­დე­ბა ,,სარ­კე“, რო­მე­ლიც მი­სი სა­უ­კე­თე­სო ლექ­სი­ა:

ყვე­ლას თა­ვი­სას უზ­ღავ გა­ნა­ჩენს

და ყვე­ლას ნაღ­დი სა­ხით წა­რა­ჩენ,

შენ რო­გორც სალ კლდეს, ვე­რა­რა გარ­ყევს,

მო­უს­ყიდ­ვე­ლი ვინ­მე ხარ, სარ­კევ.

შე­ნი სი­ნათ­ლის სხივ­თა გა­მის­გან

თრთის ყვე­ლა ფლი­დი და ნიღ­ბო­სა­ნი,

არ თვალ­მაქ­ცობ და

გზას არ გვი­ნის­ლავ,

ამ ცრუ და მზაკ­ვარ სა­წუთ­რო­სა­ვით.

ხარ ჭეშ­მა­რი­ტი თე­მი­და­სა­ვით,

ყოვ­ლის არსს მის­ხლივ

წო­ნი და არ­კვევ,

ამ­გვარ სიმ­ტკი­ცეს, ფერ­თუც­ვლე­ლო­ბას

მოკ­ვდავთ ხომ აღარ ას­წავ­ლი სარ­კევ.

          ბა­ტო­ნი დე­მუ­რი ზედ­მე­ტად უპ­რე­ტენ­ზი­ო, მაგ­რამ უნი­ჭი­ე­რე­სი და ზნე­ობ­რი­ვად უს­პე­ტა­კე­სი პი­როვ­ნე­ბა გახ­ლდათ.

ლექ­სე­ბის გარ­და აქვს სა­ინ­ტე­რე­სო პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბი, ნარ­კვე­ვე­ბი, სა­გა­ზე­თო პუბ­ლი­კა­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც შე­იძ­ლე­ბა ცალ­კე წიგ­ნა­დაც და­ი­ბეჭ­დოს.

იმე­დო გა­ბი­სო­ნია

იმე­დო გა­ბი­სო­ნი­ას ­ლე­ქსები და პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბი სის­ტე­მა­ტუ­რად ქვეყ­ნდე­ბო­და რო­გორც ად­გი­ლობ­რივ, ასე­ვე რეს­პუბ­ლი­კურ გა­ზე­თებ­ში. მი­სი ერ­თი ნარ­კვე­ვი ,,კურ­ზუ’’ , რო­მე­ლიც დღე­საც ინ­ტე­რე­სით იკი­თხე­ბა, 1977 წელს და­ი­ბეჭ­და და იმა­ა­ვე წელს გაგ­რა­ში გა­მარ­თულ  ახალ­გაზ­რდა ჟურ­ნა­ლის­ტთა თათ­ბირ­-სე­მი­ნა­რებ­ზე  წლის სა­უ­კე­თე­სო ჟურ­ნა­ლის­ტურ ნა­წარ­მო­ე­ბად იქ­ნა აღი­ა­რე­ბუ­ლი . მაგ­რამ მის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში მთა­ვა­რი ად­გი­ლი მა­ინც პო­ე­ზი­ას უკა­ვი­ა. აქვს ბრწყინ­ვა­ლე ლექ­სები. შე­სა­ნიშ­ნა­ვია მის მი­ერ და­ხა­ტუ­ლი თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­ქარ­თვე­ლოს სუ­რა­თი:

ვი­ღა­ცას ში­ა, ვი­ღაც ,,მარ­ხუ­ლობს’’,

ვი­ღა­ცა რა­ღაც კა­ნო­ნებს იცავს,

ვი­ღა­ცა ნაგ­ვის ყუთ­ში ფა­თუ­რობს

ვი­ღა­ცა ყი­დის ამ ქარ­თულ მი­წას.

იმე­დო გა­ბი­სო­ნი­ას აქვს ერ­თი ასე­თი სამ­სტრი­ქო­ნი­ა­ნი ლექ­სი:

ლოთს მე­ძა­ხი­ან­, მე თა­ნახ­მა ვარ,

თქვენ ეს მი­თხა­რით, ვინ ვა­დღეგ­რძე­ლო

აფ­სუს, აფ­სუს, აფ­სუს...

კარ­გად თქვა ილია კუ­ხა­ლაშ­ვილ­მა,­რომ ეს არ არის ლო­თო­ბის ეს­თე­ტი­ზი­რე­ბა,­ რა­საც ერთ დროს ჩა­დი­ოდ­ნენ პო­ე­ტე­ბი, არა­მედ ეს ლექ­სი აკა­კი წე­რეთ­ლის შე­მაძ­რწუ­ნე­ბე­ლად მტკივნ­ე­უ­ლი სტრო­ფის ტოლ­ფარ­დი­ა, ,,ფურ­თხის ღირ­სი ხარ შენ სა­ქარ­თვე­ლო’’-რომ ბრძა­ნა ’რად­გან ,,მარ­თლაც, დღეს ძნე­ლად თუ მო­ი­ძებ­ნე­ბა ვინ­მე (გარ­დაც­ვლილთ არ ვგუ­ლის­ხმობ­),ვი­საც მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლო გულ­წრფე­ლად ,,ა­დღეგ­რძე­ლებს ’’ ,ვი­საც სჯე­რა და ვი­საც შე­უძ­ლია ერი ერს და­ამ­სგავ­სოს , მრევ­ლი კი -მრევლს’’.

იმე­დო გა­ბი­სო­ნი­ას პო­ე­ზი­ა­ში მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ადგი­ლი უჭი­რავს სატ­რფი­ა­ლო ლი­რი­კას. იქ ხში­რად შეხ­ვდე­ბით სა­სიყ­ვა­რუ­ლო თე­მა­ზე შექ­მნილ ისეთ მშვე­ნი­ერ სტრი­ქო­ნებს, რო­გო­რი­ცაა  მა­გა­ლი­თად:

ქა­ლის სი­ცი­ლით მო­ვა ზა­ფხუ­ლი,

ზე­ცა­ზე ფიქ­რი და­გა­ვიწყ­დე­ბა,

სურ­ვი­ლი ას­ჯერ გა­და­ნა­ხუ­ლი

სის­ხლის ძა­ხილ­ზე აგი­ხირ­დე­ბა.

ან კი­დევ:

შენ ლა­მა­ზი ხარ, რო­გორც ბუ­ნე­ბა,

ბიძ­გი ვიგ­რძე­ნი გულ­ში ძლი­ე­რი,

თავ­ხე­დი  თვა­ლიც ვერ გა­და­გირ­ჩა,

გა­ა­ნა­წყე­ნა მან ზე­ცი­ე­რი.

             

2002 წელს გა­მო­ცე­მულ თა­ვის წიგ­ნში ,,ვყი­დი სი­ცოცხ­ლეს’’, იმე­დო გა­ბი­სო­ნია სა­კუ­თარ თავ­ზე წერს, მე ბეწ­ვის ხიდ­ზე მო­ყი­ა­ლე კა­ცი ვა­რო...

დი­ახ, ის ნამ­დვი­ლად ბეწ­ვის ხიდ­ზე მო­ყი­ა­ლე კა­ცი გახ­ლდათ, ბო­ჰე­მის კა­ცი, ოღონდ ამავ­დრო­უ­ლად ჭეშ­მა­რი­ტი პო­ე­ტი.

არ შე­მიძ­ლია აქ­ვე არ გა­ვიხ­სე­ნო რამ­დე­ნი­მე წლის წი­ნათ ჩვენს გა­ზეთ­ში  და­ბეჭ­დი­ლი მი­სი წე­რი­ლი ,,სა­ქარ­თვე­ლო­ში მარ­ტვი­ლი გან­სა­კუთ­რე­ბულ ყუ­რა­დღე­ბას მო­ი­თხოვს“ ,სა­დაც ავ­ტო­რი ჩვე­ნი რა­ი­ო­ნის ის­ტო­რი­ის ზედ­მი­წევ­ნით ცოდ­ნა­სა და უდი­დეს ნა­კი­თხო­ბას ავ­ლენს. ეს წე­რი­ლი არა­სო­დეს და­კარ­გავს თა­ვის მნიშ­ვნე­ლო­ბას. ის შე­იძ­ლე­ბა მარ­ტვილ­ში გა­მო­მა­ვალ­მა ნე­ბის­მი­ერ­მა გა­ზეთ­მა ნე­ბის­მი­ერ დროს გა­მო­აქ­ვეყ­ნოს იმის მტკი­ცე­ბად, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში მცხოვ­რებ­მა  ყვე­ლა ქარ­თველ­მა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი პა­ტი­ვი უნ­და სცეს მარ­ტვილს.

2013 წელს გა­მო­ვი­და იმე­დო გა­ბი­სო­ნი­ას ლექ­სე­ბის სრუ­ლი კრე­ბუ­ლი,­ რო­მე­ლიც თა­ვი­სი ხარ­ჯით გა­მოს­ცა მის­მა მე­უღ­ლემ ქალ­ბა­ტონ­მა ნა­თე­ლა ჩარ­გა­ზი­ამ. მან­ვე გა­მოს­ცა აგ­რეთ­ვე მი­სი პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბიც. მად­ლო­ბა მას ამი­სათ­ვის.

გე­ნა­დი ნა­ნა­ვა

     

     გე­ნა­დი ნა­ნა­ვა­ზე სა­უბ­რი­სას მე ყო­ველ­თვის მახ­სენ­დე­ბა 1991-1992 წლე­ბის მოვ­ლე­ნებ­ზე და­წე­რი­ლი მი­სი ლექ­სი, რო­მე­ლიც ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას ეროვ­ნუ­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ძა­ლით დამ­ხო­ბის პი­რუთვ­ნელ შე­ფა­სე­ბას წარ­მო­ად­გენს:

ვის ქარ­თუ­ლი უდუღს სის­ხლი ძარ­ღვებ­ში,

მსურს ქარ­თუ­ლი ჩე­მი სიტყ­ვაც ეს­მო­დეს,

დე­კემ­ბერ­ში, რუს­თა­ველ­ზე, ქუ­ჩებ­ში

ზვი­ადს არა.­...სა­ქარ­თვე­ლოს ეს­რო­ლეს.

სის­ხლით მორ­წყეს გზა ტაძ­რის­კენ სა­ვა­ლი,

ერის ნე­ბა ტყვი­ის ცეცხ­ლით შე­ბო­ლეს,

რუ­სულ ნიჩ­ბით გა­ნამ­ზა­დეს საფ­ლა­ვი,

ზვი­ადს არა სა­ქარ­თვე­ლოს ეს­რო­ლეს.

ჩა­ა­ჩუ­მეს აზ­რი თა­ვი­სუფ­ლე­ბის,

(რწმე­ნის მოკ­ვლა შე­უძ­ლია ეს რო­მელს),

აიმ­ჩა­ტეს მო­ნათ მო­ნის უღე­ლი,

ზვი­ადს არა.­..სა­ქარ­თვე­ლოს ეს­რო­ლეს.

შვილ­მა მტრი­სებრ მო­ა­ოხ­რა მა­მუ­ლი,

და სი­მარ­თლე ყვე­ლას უნ­და გვეს­მო­დეს,

ქარ­თვე­ლებ­მა დუ­მი­ლი­თაც მზაკ­ვრუ­ლით

ზვი­ადს არა... სა­ქარ­თვე­ლოს ვეს­რო­ლეთ.

ამ ლექ­სის ავ­ტო­რი გე­ნა­დი ნა­ნა­ვა იყო შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ფი­ლო­ლო­გი, ჟურ­ნა­ლის­ტი, პო­ე­ტი. წერ­და ლექ­სებს, მოთხ­რო­ბებს, ჩა­ნა­ხა­ტებს, იტა­ცებ­და სპორ­ტი, აქ­ტი­უ­რად იყო ჩაბ­მუ­ლი ეროვ­ნულ მოძ­რა­ო­ბა­ში, მაგ­რამ...

მაგ­რამ იქ­ნებ სწო­რედ მი­სი ასე­თი მარ­თა­ლი ლექ­სე­ბი იყო მი­ზე­ზი იმი­სა, რომ ამ ახალ­გაზ­რდა კა­ცის ნი­ჭი­ე­რე­ბას არ­სად გა­სა­ქა­ნი არ მი­ე­ცა ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში. ამას კი ბუ­ნებ­რი­ვია მოჰ­ყვა უი­მე­დო­ბა და დეპ­რე­სი­ა. მხო­ლოდ სიყ­ვა­რუ­ლი აძ­ლევ­და ამ ქვეყ­ნად ბო­ლომ­დე გაძ­ლე­ბის ძა­ლას. აკი ამ­ბობ­და კი­დეც: ,,ი­ა­კო­ბი­ვით ვფი­ცა­ვარ, გავ­ძლებ­“-ო. ეს ფრაგ­მენ­ტი იმ ლექ­სი­და­ნა­ა, რო­მელ­საც სე­რი­ო­ზუ­ლად უნ­და ჩაღ­რმა­ვე­ბა, ამი­ტომ მომ­ყავს მთლი­ა­ნად:

სარ­კმლი­დან შუქს რომ მჩუქ­ნი­დი ად­რე,

შე­მო­დის კვამ­ლი- ბე­დი­ვით მრუ­მე...

ია­კო­ბი­ვით ვფი­ცა­ვარ, გავ­ძლებ,

თუმც ვხე­დავ ღმერ­თი ეშ­მა­ა, თურ­მე!

ღა­მეს ვარ­სკვლა­ვი ანა­თებს ოდ­ნავ,

ჩემს სი­ცოცხ­ლეს კი ტრფი­ა­ლის ალი,

და გვი­ან მივ­ხვდი ღმერ­თი რომ სცო­დავს

ადა­მი­ა­ნის გო­ნე­ბით მთვრა­ლი.

მე არ და­ვუც­დი აწი გა­ზა­ფხულს

თვი­თონ ვეც­დე­ბი გა­ვი­ზა­ფხუ­ლო,

გა­და­ვა­ფა­რო თალ­ხი ჩემს წარ­სულს

და შენ შე­გიც­ნო ღმერ­თად ასუ­ლო.

გე­ნა­დი ნა­ნა­ვას სა­სიყ­ვა­რუ­ლო ლი­რი­კის ად­რე­სა­ტე­ბი ის ქალ­ბა­ტო­ნე­ბი არი­ან, რომ­ლე­ბიც სხვა­დას­ხვა დროს მი­სი შეყ­ვა­რე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ. ისი­ნი ლექ­სებ­ში ზო­გან პირ­და­პირ სა­ხე­ლე­ბი­თაც არი­ან მოხ­სე­ნი­ე­ბულ­ნი.

გე­ნა­დიმ არა­ერ­თი მშვე­ნი­ე­რი ლექ­სი უძღ­ვნა თა­ვის უკა­ნას­კნელ მუ­ზა­სა და საყ­ვა­რელ მე­უღ­ლეს, ქალ­ბა­ტონ იზა­ბე­ლას:

რა ვქნა, თუ­კი ჩემს ცხოვ­რე­ბას აღ­ვი­რი,

სულ წა­არ­თვა შენ­მა გა­მო­ჩე­ნამ,

შენ ხარ ბე­დის ხა­ტი, ალ­ბათ, ნამ­დვი­ლი,

ვერ მა­ო­კებს ამის გა­მოც ენაც.

იზა­ბე­ლა-­ცის­კრის ჩე­მი ვარ­სკვლა­ვი,

მზის სი­ნათ­ლე-­წყა­როს წმინ­და რაკ­რა­კი,

იზა­ბე­ლა-­ღმერ­თის ნი­ჭი და მკლა­ვი,

შო­თას ლექ­სი, სულ­ხან სა­ბას არა­კი...

                

მარ­თა­ლი­ა, გე­ნა­დი ნა­ნა­ვას ლექ­სე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა ადა­მი­ა­ნის ამ ყვე­ლა­ზე ღი­რე­ბულ გრძნო­ბას­-სიყ­ვა­რულს ეხე­ბა, მაგ­რამ მის პო­ე­ზი­ა­ში ასე­ვე გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ად­გი­ლი ეთ­მო­ბა ჩვენს ეროვ­ნულ სატ­კივ­რებ­საც.

მახ­სენ­დე­ბა სტრი­ქო­ნე­ბი ლექ­სი­დან ,,ვედ­რე­ბა“:

   ლოც­ვის მა­გივ­რად ავ­ტო­მა­ტის ის­მის კა­კა­ნი,

   სიკ­ვდი­ლი აღარ არ­ჩევს და­ვითს და არც არ­ჩი­ლებს,

   შე­ბილ­წუ­ლია თუმ­ცა ქარ­თლის ძე­თა აკ­ვა­ნი,

   უფა­ლო გვედ­რი სა­ქარ­თვე­ლო გა­და­არ­ჩი­ნე.

                

ჩვენ ყვე­ლამ ვი­ცით, რომ ამ ლექ­სის ავ­ტო­რი გე­ნა­დი ნა­ნა­ვა იყო ერის მო­მავ­ლის­თვის მებ­რძო­ლი ახალ­გაზ­რდა კა­ცი, რო­მელ­მაც თა­ვი­სი ახალ­გაზ­რდო­ბა მსხვერ­პლად შეს­წი­რა სა­ქარ­თვე­ლოს თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­თვის ბრძო­ლას და ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას ეროვ­ნუ­ლი იდე­ე­ბის ერ­თგუ­ლი დარ­ჩა ბო­ლომ­დე.

დი­ახ, გე­ნა­დი ნა­ნა­ვა ჭეშ­მა­რი­ტად ეროვ­ნუ­ლი სუ­ლის პო­ე­ტია და ამის ნა­თე­ლი და­დას­ტუ­რე­ბაა თუნ­დაც ეს ლექ­სი:

მე არ ვწერ ლექ­სებს, მე ფეთ­ქვას გუ­ლის

ვამ­ხელ ქა­ღალ­დზე ქარ­თულ ან­ბა­ნით,

დამ­სა­ჯეთ მუ­ზის კვლავ სიყ­ვა­რუ­ლით

და პო­ე­ზი­ის ზღვა­ში გამ­ბა­ნეთ

რა მაქვს სათ­ქმე­ლი კრი­ა­ლა ზე­ცის

და სის­ხლით მორ­წყულ მი­წის ჯა­რის­კაცს,

მაქვს ნო­ყი­ე­რი ძლი­ე­რი ფეს­ვი

ვდგა­ვარ დიდ­გორ­თან, ვდგა­ვარ კრწა­ნის­თან.

ვა­დი­დებ ცოტ­ნეს, შალ­ვას, ბი­ძი­ნას,

ელიზ­ბარს და ბერს გმირს ჩვენს თევ­დო­რეს,

ვი­საც საფ­ლავ­ში დღე­საც არ სძი­ნავს,

ვი­ნაც ხმალს უქ­ნევს ყვე­ლა მედ­რო­ვეს

ვფი­ცუ­ლობ და­ვითს, თა­მარს, ერეკ­ლეს,

შო­თას, ილი­ას, ვა­ჟას, აკა­კის,

ძმებს ოპი­ზა­რებს, არ­სა­კი­ძის მკლავს,

ნუ­თუ არ გეს­მით სის­ხლის რაკ­რა­კი.

მე არ ვწერ ლექ­სებს, მე ფეთ­ქვას გუ­ლის

ვამ­ხელ ქა­ღალ­დზე ქარ­თულ ან­ბა­ნით,

დამ­სა­ჯეთ მუ­ზის კვლავ სიყ­ვა­რუ­ლით

და პო­ე­ზი­ის ზღვა­ში გამ­ბა­ნეთ.

გე­ნა­დი ნა­ნა­ვა ერთ ლექ­სში ამ­ბობს: „ჩე­მი ლექ­სე­ბი შრიფ­ტის სუ­ნით ვერ გა­ძღე­ბი­ან, მა­თაც ჩემ­სა­ვით უსა­ხე­ლოდ გაქ­რო­ბა ელით“. ესე იგი, ჩემს ლექ­სებს სტამ­ბა­ში და­სა­ბეჭ­დად არა­ვინ წა­ი­ღებს, მათ არა­ვინ წა­ი­კი­თხავს და ჩემ­სა­ვით უსა­ხე­ლო სიკ­ვდი­ლი ელი­თო. მაგ­რამ ეს ასე არ მოხ­და. 2012 წელს გე­ნა­დი ნა­ნა­ვას ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი შე­ად­გი­ნა, ურე­დაქ­ტო­რა, წი­ნა­სიტყ­ვა­ო­ბა და­ურ­თო  და გა­მოს­ცა მის­მა მე­გო­ბარ­მა, შე­სა­ნიშ­ნავ­მა ლი­ტე­რა­ტორ­მა ელ­გუ­ჯა ჯგე­რე­ნა­იამ.

         მად­ლო­ბა მას ამის­თვის.

მარ­ტვი­ლი არა­სო­დეს და­ი­ვი­წყებს გე­ნა­დი ნა­ნა­ვას სა­ხელს.

  

     

ზუ­რაბ და­ნე­ლია

მარ­ტვილ­ში მოღ­ვა­წე ავ­ტორ­თა­გან ზუ­რაბ და­ნე­ლია ერ­თ-ერ­თი ნი­ჭი­ე­რი და სა­ინ­ტე­რე­სო შე­მოქ­მე­დი იყო. ჰქონდა მა­ღა­ლი მხატ­ვრუ­ლი დო­ნის ლექ­სე­ბი. მა­გა­ლი­თის­თვის შე­მიძ­ლია გა­ვიხ­სე­ნო ,,მი­ნა­წე­რი ლა­შა გა­ხა­რი­ას წიგ­ნზე”, რო­მელ­საც ეპიგ­რა­ფად წამ­ძღვა­რე­ბუ­ლი აქვს ლა­შას ცნო­ბი­ლი სტრი­ქო­ნი ,,მთვა­რე პო­ე­ტის მაშ­ვე­ლი რგო­ლი“. ლექ­სი სულ სამ­სტრო­ფი­ა­ნია და მომ­ყავს მთლი­ა­ნად:

გულ­ში ნაღ­ვე­ლი აღარ ეტე­ვა,

ისევ მა­ძა­ლებს ჩე­მი ამ­კლე­ბი,

რომ ორ­ჯერ ორი ოთხ­ზე მე­ტი­ა,

ან უა­რე­სი- ოთხ­ზე ნაკ­ლე­ბი.

შა­ვი ვარ, ბედს არ შე­ვუ­რიგ­დე­ბი,

ხმა­ლი მტრის ქედ­ზე მინ­და ვა­ხა­რო,

მთვა­რე მა­თხო­ვე, ლა­შა, შუ­რი­გე,

ხან­და­ხან მუხ­ლი უნ­და ჩავ­ხა­რო.

აგ­ვი­ან­დე­ბა ისევ მე­სი­ას,

თურ­მე ასე­თი ჰქო­ნია წე­სი...

სი­ცოცხ­ლე ზოგ­ჯერ ერ­თი ლექ­სი­ა,

სის­ხლმომ­დი­ნა­რე სულ ერ­თი ლექ­სი.

ზუ­რაბ და­ნე­ლია არის აგ­რეთ­ვე რამ­დე­ნი­მე სა­ბავ­შვო წიგ­ნის ავ­ტო­რი. მცი­რეწ­ლო­ვან­თათ­ვის გან­კუთ­ვნილ მის ლექ­სებ­სა და სხვა­დას­ხვა ხა­სი­ა­თის ნაშ­რო­მებს სე­რი­ო­ზულ შე­ფა­სე­ბას აძ­ლევ­და მწე­რა­ლი ოტია იო­სე­ლი­ა­ნი, რომ­ლის აზ­რით, ზუ­რაბ და­ნე­ლი­ას სა­ბავ­შო წიგ­ნე­ბის მსგავ­სი შე­მეც­ნე­ბი­თი ნაშ­რო­მი ჰა­ე­რი­ვით სჭირ­დე­ბა ჩვენს არა მარ­ტო ახალ­გაზ­რდო­ბას, დიდ­საც დ პა­ტა­რა­საც...

ბა­ტო­ნი ზუ­რა­ბი ყო­ველ­თვის არა, მაგ­რამ ზოგ­ჯერ თა­ნამ­შრომ­ლობდა ჩვენს გა­ზეთ­შიც. წერდა სა­ინ­ტე­რე­სო წე­რი­ლებს. ეწე­ოდა მთარ­გმნე­ლო­ბით საქ­მი­ა­ნო­ბა­საც. ვიც­ნობ მის მი­ერ მა­ღალ­პრო­ფე­სი­ულ დო­ნე­ზე თარ­გმნილ პუშ­კი­ნის, ლერ­მონ­ტო­ვის, ცვე­ტა­ე­ვას ლექ­სებს. თარ­გმნა ,,ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი” მეგ­რუ­ლად.

მე წა­კი­თხუ­ლი მაქვს წიგ­ნე­ბად გა­მო­ცე­მუ­ლი ,,ვე­ფხის­ტყა­ოს­ნის” მეგ­რუ­ლი თარ­გმანე­ბი, შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი  კა­კა ჟვა­ნი­ა­სა და გე­დე­ვან შა­ნა­ვას მი­ერ და უნ­და ვთქვა, რომ ორი­ვე მთარ­გმნელს უჭირს ერ­თი სტრო­ფის­თვის ოთხი სა­რით­მო სიტყ­ვის მო­ძებ­ნა. ზუ­რაბ და­ნე­ლი­ას­თან კი თით­ქმის არ გვხვდე­ბა ასე­თი ,,ჩა­ვარ­დნე­ბი”, უფ­რო მე­ტიც, იგი ად­ვი­ლად პო­უ­ლობს ოთხ მა­ჯა­მურ რით­მა­საც. აი, მა­გა­ლი­თად, რო­გორ გა­მო­ი­ყუ­რე­ბა ზუ­რაბ და­ნე­ლი­ას მი­ერ თარ­გმნი­ლი ერთი მა­ჯა­მუ­რი სტრო­ფი:

თეს­ხელ მუ­შა ვრა­გა­დუა

ქიკ­ნი­ირ­თუ მი­სით ულუ,

თაშ გი­შარ­თუ, არ­ძაქ არ­თო

დუ­დი ქა­ნას ტყუ­რად ულუ,

ან­ბექ, ჩქი­მით მუ­ნა­ღელ­ქუ,

ჩქიმ გურს მენ­დი კო­ნი ულუ,

თო­ლე­ფი­შე ჩი­ლა­მუ­რი

მო­ქირ­ჩან­დუ ჩხე-­ჩხე ულუ.

       ჩე­მი აზ­რით, ,,ვე­ფხის­ტყა­ოს­ნის” ზუ­რაბ და­ნე­ლი­ა­სე­უ­ლი თარ­გმა­ნი გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბას იმ­სა­ხუ­რებს.

გოგილო ბასილაია

გო­გი­ლო ბა­სი­ლა­ია უაღ­რე­სად გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი პი­როვ­ნე­ბა­ა. ჭეშ­მა­რი­ტი ინ­ტე­ლი­გენ­ტი­. სხვა­დას­ხვა წლებ­ში მუ­შა­ობ­და მას­წავ­ლებ­ლად, სკო­ლის დი­რექ­ტო­რად, გა­ნათ­ლე­ბის ინ­სპექ­ტო­რად, რა­ი­კო­მის მდივ­ნად, მე­ო­რე მდივ­ნად, კოლ­მე­ურ­ნე­ო­ბის თავ­ჯდო­მა­რედ...

ამ­ჟა­მად პენ­სი­ა­ზე­ა.

სწო­რედ პენ­სი­ა­ზე გას­ვლის შემ­დეგ მო­ი­ცა­ლა ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ცხოვ­რე­ბი­სათ­ვის და 2008 წელს თა­ვი­სი სოფ­ლის სა­ჯა­რო სკო­ლის დი­რექ­ტორ­თან, სულ­კურ­თხე­ულ დე­მურ ბა­სი­ლა­ი­ას­თან ერ­თად და­წე­რა და გა­მოს­ცა უაღ­რე­სად სა­ინ­ტე­რე­სო და სა­ჭი­რო წიგ­ნი - „ჩვე­ნი სალ­ხი­ნო“.

მე პირ­ვე­ლად ამ წიგ­ნი­დან გა­ვი­გე, რომ ძლე­ვა­მო­სილ რო­მა­ელ სარ­დალ პომ­პე­უსს სალ­ხი­ნო­ში გა­უვ­ლი­ა, აქ შე­უს­ვე­ნია მდ. „წა­ჩხუ­რის“ პი­რას და მი­სი ან­კა­რა წყა­ლი და­უ­გე­მოვ­ნე­ბი­ა,  რაც ქრის­ტეს ერამ­დე 65 წელს მომ­ხდა­რა.

მკითხ­ვე­ლი ამ წიგ­ნში პირ­ვე­ლად გა­ეც­ნო­ბა ახალ ვერ­სი­ას გი­ორ­გი ჭყონ­დი­დე­ლის წარ­მო­შო­ბა­ზე, რა­საც კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ას „და­ვით აღ­მა­შე­ნე­ბელ­ზე“ დაყ­რდნო­ბით აცხა­დე­ბენ.

წიგ­ნის ერ­თი თა­ვი მთლი­ა­ნად ეროვ­ნულ მოძ­რა­ო­ბას ეხე­ბა, სა­დაც სხვა სა­ინ­ტე­რე­სო სა­კი­თხებ­თან ერ­თად აღ­წე­რი­ლია ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას სტუმ­რო­ბა სალ­ხი­ნო­ში, სა­დაც ბა­ტონ ზვი­ადს უთ­ქვამს: „აქ პირ­ვე­ლად ვარ, მაგ­რამ ამ სო­ფელს ვიც­ნობ მა­მა­ჩე­მის ჩა­ნა­წე­რე­ბი­დან. მარ­თლაც ლა­მა­ზი და კარ­გი ყო­ფი­ლა სალ­ხი­ნო და სალ­ხი­ნო­ე­ლე­ბი­ო“.

წიგ­ნი „ჩვე­ნი სალ­ხი­ნო“ ფაქ­ტი­უ­რად სო­ფელ სალ­ხი­ნოს ძვე­ლი და ახა­ლი ის­ტო­რი­ა­ა, სა­დაც სა­ინ­ტე­რე­სო­დაა ასა­ხუ­ლი და­დი­ა­ნე­ბის, მი­უ­რა­ტე­ბის და საბ­ჭო­თა პე­რი­ო­დის სალ­ხი­ნოს პო­ლი­ტი­კუ­რი, სო­ცი­ა­ლუ­რი და კულ­ტუ­რუ­ლი ცხოვ­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის სი­ნამ­დვი­ლე და ამ გან­ვი­თა­რე­ბა­ში ცალ­კე­ულ პირ­თა ღვაწ­ლი.

კარ­გად თქვა სალ­ხი­ნოს სა­ჯა­რო სკო­ლის მას­წავ­ლე­ბელ­მა ქალბატონმა სუ­ლი­კო ხა­რე­ბა­ვამ : „დღეს რო­ცა სო­ფელს და­ცა­რი­ე­ლე­ბა ემუქ­რე­ბა, ამის­თა­ნა წიგ­ნე­ბი სულ­ზე მის­წრე­ბა­ა. თი­თო­ე­უ­ლი სოფ­ლის რჩე­ულ ადა­მი­ა­ნებს შე­უძ­ლი­ათ წარ­მო­ა­ჩი­ნონ თა­ვი­ან­თი სოფ­ლის, კუ­თხის ავ­-კარ­გი, წარ­სუ­ლი, აწ­მყო და მო­მა­ვა­ლი“.

მე ამ წიგ­ნზე უფ­რო ვრცლად ალ­ბათ სხვა დრო­საც დავ­წერ, მაგ­რამ ერთ რა­მეს ახ­ლაც ვიტყ­ვი, გო­გი­ლო და დე­მურ ბა­სი­ლა­ი­ე­ბის წიგ­ნი „ჩვე­ნი სალ­ხი­ნო“ ყვე­ლა სალ­ხი­ნო­ე­ლის ოჯახ­ში უნ­და იდოს.

         P.S. 2015 წელს გამოვიდა „ჩვენი სალხინოს“ 500 გვერდიანი პირველი და მეორე ნაწილი ერთ წიგნად. პირველი ნაწილი, როგორც ვიცით, გოგილო და დემურ ბასილაიებმა ერთად დაწერეს. მეორე ნაწილი კი - დემურის გარდაცვალების შემდეგ (2009 წელს) დაწერა გოგილო ბასილაიამ.

თენ­გიზ კუ­და­ვა

ცნო­ბი­ლი ქარ­თვე­ლი ლი­ტე­რა­ტო­რი და კი­ნოდ­რა­მა­ტურ­გი ბა­ტო­ნი რე­ზო კვე­სე­ლა­ვა სტა­ტი­ა­ში «ჩვე­ნი მას­წავ­ლებ­ლე­ბი» თა­ვი­სი გე­ოგ­რა­ფი­ის მას­წავ­ლებ­ლის კი­რი­ლე კუ­და­ვას შე­სა­ხებ წერს: ის რი­გი­თი მას­წავ­ლე­ბე­ლი არ ყო­ფი­ლა, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ფსი­ქო­ლო­გიც გახ­ლდათ. წა­ხა­ლი­სე­ბის დი­დი ნი­ჭიც ჰქონ­და. ამი­ტო­მაც მის სა­განს ყვე­ლა მონ­დო­მე­ბით სწავ­ლობ­და, უყ­ვარ­და მხატ­ვრუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რა და შვი­ლებ­საც ჩა­უ­ნერ­გა ეს სიყ­ვა­რუ­ლი. იმ პე­რი­ოდ­ში მარ­ტვილ­ში შე­სა­ნიშ­ნა­ვი პე­და­გო­გი იყო აგ­რეთ­ვე ბა­ტო­ნი კი­რი­ლეს მე­უღ­ლე, ქალ­ბა­ტო­ნი ლა­რი­სა ობო­ლაშ­ვი­ლი. მათ სა­მი შვი­ლი აღუ­ზარ­დეს სამ­შობ­ლოს. ერ­თ-ერ­თი მათ­გა­ნია ბა­ტო­ნი თენ­გიზ კუ­და­ვა, რო­მე­ლიც პრო­ფე­სი­ით ეკო­ნო­მის­ტი­ა, მაგ­რამ მშვე­ნი­ერ მოთხ­რო­ბებ­საც წერს.

    ახ­ლა­ხან გა­მომ­ცემ­ლო­ბა ,,ინ­ტე­ლექ­ტმა” გა­მოს­ცა თენ­გიზ კუ­და­ვას უაღ­რე­სად სა­ინ­ტე­რე­სო მოთხ­რო­ბე­ბის კრე­ბუ­ლი სა­ხელ­წო­დე­ბით ,,მი­ტო­ვე­ბუ­ლი სახ­ლე­ბის სევ­და”, რაც წიგ­ნის პირ­ვე­ლი მოთხ­რო­ბის სა­თა­უ­რი გახ­ლავთ.

     ,,მე­ზო­ბელ­მა კოს­ტამ მითხ­რა, ჩვენს ახ­ლო სა­მე­ზობ­ლო­ში ოც­და­ათ­ზე მე­ტი სახ­ლია მი­ტო­ვე­ბუ­ლი, რა ეშ­ვე­ლე­ბა სო­ფელ­სო”- ასე იწყე­ბა ეს მოთხ­რო­ბა, რო­მე­ლიც დღე­ვან­დე­ლო­ბის პრობ­ლე­მურ სა­კითხს ეხე­ბა.

    ავ­ტო­რი დი­დი გუ­ლის­ტკი­ვი­ლით აღიქ­ვამს იმ სა­ვა­ლა­ლო ფაქტს, რომ დღეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში უმუ­შევ­რად დარ­ჩე­ნი­ლი  ქარ­თვე­ლე­ბი ოჯა­ხი­ა­ნად საზ­ღვარ­გა­რეთ გარ­ბი­ან ლუკ­მა პუ­რის სა­შოვ­ნე­ლად. აქ კი სო­ფელ­ში უპატ­რო­ნოდ მი­ტო­ვე­ბულ მათ გა­პარ­ტა­ხე­ბულ სახ­ლებს, სა­დაც წლე­ბის წი­ნათ სი­ცოცხ­ლე ჩქეფ­და და ბუ­ხა­რი გუზ­გუ­ზებ­და, დი­დი ხა­ნია ხავ­სი მოს­დე­ბი­ა, ბუ­ხა­რიც ჩა­მოშ­ლი­ლა და მთელ ეზო­ში სა­მა­რი­სე­ბურ სი­ჩუ­მეს და­უ­სად­გუ­რე­ბი­ა.

    მოთხ­რო­ბა რე­ა­ლურ ფაქ­ტებ­ზე დაყ­რდნო­ბი­თაა და­წე­რი­ლი. რე­ა­ლურ ამ­ბებ­ზეა აგე­ბუ­ლი სხვა მოთხ­რო­ბე­ბიც.

    შე­უძ­ლე­ბე­ლია თენ­გიზ კუ­და­ვას ეს კრე­ბუ­ლი წა­ი­კი­თხო და მხედ­ვე­ლო­ბი­დან გა­მოგ­რჩეს მოთხ­რო­ბა ,,მო­გო­ნე­ბის მო­ნატ­რე­ბა” რო­მელ­შიც მწე­რა­ლი უდი­დესი სიყ­ვა­რუ­ლი­თა და მო­წიწე­ბით იხ­სე­ნებს დი­დი ხნის წი­ნათ გარ­დაც­ვლილ დე­დას, ვი­საც თა­ვის დრო­ზე ნამ­დვი­ლი დე­დო­ბა და მა­მო­ბაც გა­უ­წე­ვია ნა­ად­რე­ვად და­ობ­ლე­ბუ­ლი შვი­ლე­ბი­სათ­ვის.

      სა­უბ­რობს რა დე­დის მი­ერ შვი­ლე­ბი­სათ­ვის სიმ­წრით ნა­შოვნ ხურ­და ფულ­ზე, მწე­რა­ლი ერ­თგან გური ოტობაიას მეგ­რუ­ლი ლექ­სით გვე­უბ­ნე­ბა თა­ვის სათ­ქმელს:

ჯი­ბეს მონ­ტუ ჭი­ჭე ფა­რა

დი­აჩ­ქი­მიშ ნაცხ­ვა­ბა­რა,

ვა­იკ­ვე­ნა­ნო ვემ­ვონ­გა­რა,

ვა­იკ­ვე­ნა­ნო ვემ­ვოღ­ვა­რა,

ჭვეთ­-ჭვე­თი­თუ ნა­შა­ყა­რა

ჯი­ბეს მონ­ტუ ჭი­ჭე ფა­რა.

 ყვე­ლა დე­დას ვე­ნაც­ვა­ლე, მაგ­რამ ყვე­ლა­ზე კარ­გი დე­და, ჩე­მი დე­და იყო ამ ქვე­ყა­ნა­ზე, ამ­ბობს მწე­რა­ლი, ვინც დე­დის თე­მა­ზე სა­უ­ბარს ,,სა­ირ­მულ დღი­უ­რებ­შიც” აგ­რძე­ლებს.

  აი, ერ­თი თით­ქოს უმ­ნიშ­ვნე­ლო, პა­ტა­რა ამ­ბა­ვი ამ მოთხ­რო­ბი­დან:

   სა­ირ­მე­ში და­სას­ვე­ნებ­ლად ჩა­სუ­ლი მწე­რა­ლი ერთ დღეს წყა­როს­თან, სწო­რედ იმ ად­გი­ლას ჩა­მოჯ­და, სა­დაც ათი­ო­დე წლის წინ ცხო­ნე­ბულ დე­და­მისს უყ­ვარ­და ჩა­მოჯ­დო­მა. ახ­ლა იქ ვი­ღაც უც­ნო­ბი მო­ხუ­ცი ქალ­ბა­ტო­ნე­ბი სხე­დან და მზე­ზე ძვლებს ით­ბო­ბენ.

     ,,ვი­ჯე­ქი და ვტკბე­ბო­დი მო­ხუ­ცე­ბის ცქე­რით, რად­გან თი­თო­ე­ულ მათ­განს დე­და­ჩემს ვამ­გვა­ნებ­დი“-ო. რა­ო­დე­ნი ღრმა აზ­რია ამ ერთ წი­ნა­და­დე­ბა­ში ჩა­ტე­უ­ლი.

   გარ­და ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი მოთხ­რო­ბე­ბი­სა, გან­სა­კუთ­რე­ბით მო­მე­წო­ნა აგ­რეთ­ვე ,,უ­მა­დუ­რო­ბა კლავს სი­კე­თეს” და ,,ქარ­სა და წვი­მა­ში უქოლ­გოდ”, თუმ­ცა ისიც უნ­და ით­ქვას, რომ კრე­ბულ­ში შე­სუ­ლი ყვე­ლა მოთხ­რო­ბა სა­ინ­ტე­რე­სოდ იკი­თხე­ბა და რაც მთა­ვა­რი­ა, ყვე­ლა მათ­გა­ნი ადა­მი­ან­ში სი­კე­თის გაღ­ვი­ძე­ბის­თვი­საა გა­მიზ­ნუ­ლი.

     კი­დევ ერ­თხელ გულ­წრფე­ლი სი­ხა­რუ­ლით მი­ვუ­ლო­ცავ ჩემს უფ­როს ძმა­სა და მე­გო­ბარს, ბა­ტონ თენ­გიზ კუ­და­ვას ამ ახა­ლი წიგ­ნის გა­მო­ცე­მას, ვუ­სურ­ვებ მას ჯან­მრთე­ლო­ბა­სა და დი­დი ხნის სი­ცოცხ­ლეს თა­ვის საყ­ვა­რელ ოჯახ­თან ერ­თად, რომ მსგავ­სი სევ­და­ნა­რე­ვი ხა­ლა­სი იუ­მო­რით მო­მა­ვალ­შიც არა­ერ­თხელ გა­ა­ხა­როს თა­ვი­სი მკითხ­ვე­ლი.

ილია კუ­ხა­ლაშ­ვი­ლი

ეს სიცოცხლე გავლოღნე,

როგორც პურის ყუა

და აქამდე ვიცხოვრე

ეს ცხოვრება თუა.

  

ამ სტრი­ქო­ნე­ბის ავ­ტო­რი ბა­ტო­ნი ილია კუ­ხა­ლაშ­ვი­ლი მარ­ტვილ­ში მოღ­ვა­წე შე­მოქ­მედ­თა­გან ყვე­ლა­ზე მე­ტად იპყ­რობს ჩემს ყუ­რა­დღე­ბას, რო­გორც ნი­ჭი­ე­რი პო­ე­ტი და შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ლი­ტე­რა­ტო­რი. მას დღემ­დე გა­მო­ცე­მუ­ლი აქვს 2 კრე­ბუ­ლი – «ფო­ტო­ას­ლე­ბი» და «ყო­ველ გა­ზა­ფხულს იმე­დით ვე­ლი». ორი­ვეს რე­დაქ­ტო­რი მე ვარ.

  მე ახ­ლაც ზე­პი­რად მახ­სოვს 30 წლის წინ სიყ­ვა­რუ­ლის თე­მა­ზე და­წე­რი­ლი მი­სი ლექ­სი:

მე თქვენ გი­წო­დებთ ქალ­ღმერთს, მაგ­რამ

ბა­ნა­ლუ­რი­ა,

გი­წო­დოთ ვარ­დი მშვე­ნი­ე­რი, ძვე­ლია ესეც,

გიძღ­ვნი­დით ლექ­სებს, მაგ­რამ ესეც ძვე­ლე­ბუ­რია

ლა­მაზ­მა­ნებს ხომ ოდით­გან­ვე უძღ­ვნიდ­ნენ

ლექ­სებს.

მო­გიძღ­ვნათ გუ­ლი? მაგ­რამ ესეც ძვე­ლის­ძვე­ლია

და გტო­ვებთ ასე უსა­ჩუქ­როდ... ჯვა­რი გწე­რი­ათ.

  რო­გორც ყვე­ლა ადა­მი­ანს, რა­საკ­ვირ­ვე­ლი­ა, ილია კუ­ხა­ლაშ­ვილ­საც აქვს თა­ვი­სი სევ­და, სი­ხა­რუ­ლი, სა­სიყ­ვა­რუ­ლო ოც­ნე­ბე­ბი, რაც ასე ოს­ტა­ტუ­რა­დაა ასა­ხუ­ლი მის ლექ­სებ­ში და რი­თაც გვხიბ­ლავს მი­სი პო­ე­ზი­ა. უთუ­ოდ აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია აგ­რეთ­ვე ის ფაქ­ტიც, რომ ის თა­ვის ლექ­სებ­ში აქ­ტი­უ­რად ეხე­ბა ჩვენს ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბა­საც, ობი­ექ­ტუ­რად აფა­სებს მოვ­ლე­ნებს და რო­ცა სა­ჭი­რო­ე­ბა მო­ი­თხოვს, არ ერი­დე­ბა არ­სე­ბუ­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის გაკ­რი­ტი­კე­ბა­საც, რად­გან მი­სი იდე­ა­ლი მხო­ლოდ ჭეშ­მა­რი­ტად და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი და თა­ვი­სუ­ფა­ლი სა­ქარ­თვე­ლო­ა. ილია კუ­ხა­ლაშ­ვი­ლი, მარ­თა­ლი­ა, თა­ვი­სი ბუ­ნე­ბით, რე­ვო­ლუ­ცი­ო­ნე­რი არ არის, მაგ­რამ რო­გორც თა­ვი­სუ­ფა­ლი შე­მოქ­მე­დი, ის მა­ინც «ო­პო­ზი­ცი­ო­ნე­რი­ა» და არა ვინ­მეს «კა­რის პო­ე­ტი», რი­სი დას­ტუ­რი გახ­ლავთ თუნ­დაც ეს სტრი­ქო­ნე­ბი:

დღეს სა­ქარ­თვე­ლო ცო­ცხალ­თა მორგს ჰგავს,

სა­დაც შემ­თხვე­ვით შეჰ­ყა­რეს მკვდრე­ბი,

ამ მორგს, ეტყო­ბა, პატ­რო­ნი არ ჰყავს

და ვინ ვინ არის, ვე­რაფ­რით ვხვდე­ბი.

   ზუს­ტად არ მახ­სოვს, მაგ­რამ ვი­ცი, რო­მე­ლი­ღაც ამე­რი­კელ მწე­რალს ეკუთ­ვნის ეს სიტყ­ვე­ბი: მხო­ლოდ იგია ჭეშ­მა­რი­ტი ხე­ლო­ვა­ნი, ვინც დაგ­ვი­ტო­ვებს თა­ვი­სი დრო­ის სუ­რა­თებს ისე, რო­გორც თვი­თონ წარ­მო­უდ­გე­ნი­ა­ო.

    და, აი, ილია კუ­ხა­ლაშ­ვი­ლის მი­ერ და­ხა­ტუ­ლი ჩვე­ნი დრო­ის სა­ქარ­თვე­ლოს კი­დევ ერ­თი სუ­რა­თი:

ისევ აფ­თრე­ბის თა­რე­ში,

ისევ ძი­ე­ბა სარ­ჩო­სი,

ხალხს მოძ­მის სის­ხლზე და­გე­შილს,

არც «ა­რას» სჯე­რა, არც «ჰო»­-სი.

ჩვენ ვინც თით­ქოს­და ავ­მხედ­რდით

გვა­ნუ­გე­შე­ბენ არც რი­თა,

თვა­ლებს ოც­ნე­ბით ახე­ლილს

კვლავ გვი­ფუ­თა­ვენ ნაც­რი­თა.

  იქ­ნებ ბევ­რმა არ იცის, მაგ­რამ ილია კუ­ხა­ლაშ­ვი­ლი წერს მშვე­ნი­ერ მეგ­რულ ლექ­სებ­საც, რო­მელ­თა­გან რამ­დე­ნი­მე შე­ტა­ნი­ლია ჩემს მი­ერ 2016 წელს შედ­გე­ნილ და გა­მო­ცე­მულ კრე­ბულ­ში «ბჟა დია ჩქი­მი” და აგ­რეთ­ვე გუ­რი ოტო­ბა­ი­ას მეგ­რუ­ლი პო­ე­ზი­ის დიდ ან­თო­ლო­გი­ა­ში.

    აქ­ვე ავ­ღნიშ­ნავ, რომ ილია კუ­ხა­ლაშ­ვილს ლექ­სებ­თან ერ­თად აქვს მშვე­ნი­ე­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი წე­რი­ლე­ბი და სხვა­დას­ხვა ჩა­ნა­წე­რე­ბი, რომ­ლე­ბიც ღირ­სია ცალ­კე წიგ­ნად გა­მო­ცე­მი­სა.

გო­გი ცხა­კა­ია

                  

გოგი ცხაკაია და ზურაბ გალდავა

გო­გი ცხა­კა­ი­ას ლექ­სე­ბი პირ­ვე­ლად რა­ი­ო­ნულ გა­ზეთ­ში წა­ვი­კი­თხე. შარ­შან «უ­ნი­ვერ­სა­ლის” მი­ერ გა­მო­ცე­მულ ან­თო­ლო­გი­ა­ში – «იმ დღე­ე­ბი­დან ამ წუ­თებამ­დე» (რომ­ლის შემ­დგე­ნელ-­რე­დაქ­ტო­რია ზუ­რაბ გალ­და­ვა) მი­სი 25 ლექ­სია შე­ტა­ნი­ლი.

               შენს მკლა­ვებ­ში ნე­ბივ­რო­ბა მე­ნატ­რე­ბა

              ყო­ველ­ღა­მე სას­თუ­მალ­თან მეჩ­ვე­ნე­ბი,

              მო­დი­ხარ და სუნ­თქვა­შეკ­რულს მეზ­მა­ნე­ბა

               მკერ­დში გიკ­რავ და სა­თუთად გე­ფე­რე­ბი.

               

აი რო­გორ თა­მა­მად და გუ­ლახ­დი­ლად სა­უბ­რობს იგი თა­ვის სა­სიყ­ვა­რუ­ლო გრძნო­ბებ­ზე. და ასეა ეს არა­ერთ ლექ­სში. სიყ­ვა­რულ­ზე და­წე­რი­ლი ლექ­სე­ბი­დან თა­ვი და­მა­მახ­სოვ­რა აგ­რეთ­ვე ერ­თმა უსა­თა­უ­რო ლექ­სმა, რო­მე­ლიც ასე იწყე­ბა:

      მე თუ გავ­გიჟ­დი, გა­მა­გი­ჟებს ხა­ტე­ბა შე­ნი,

      და თუ ავ­ტირ­დი, ამა­ტი­რებს უშე­ნოდ ყოფ­ნა,

      და თუ დავ­თვე­რი, ეს იმი­ტომ, რომ გა­მახ­სენ­დი,

      და თუ მოვ­კვდე­ბი, შე­ნი ჭი­რი წა­ი­ღოს ლოთ­მა.

აქვს შე­სა­ნიშ­ნა­ვი პატ­რი­ო­ტუ­ლი ლექ­სე­ბიც, სა­დაც ხში­რად გა­ი­ელ­ვებს ხოლ­მე რუს­თა­ვე­ლის, გა­ლაკ­ტი­ო­ნის, ბა­რა­თაშ­ვი­ლის, გრა­ნე­ლის, ლა­დოს სა­ხე­ლე­ბი. მშვე­ნი­ე­რი ლექ­სე­ბი უძღ­ვნა პეტ­რე კირ­თა­ძე­სა და გე­ნა­დი ნა­ნა­ვას.

          ამას წი­ნათ, ძველ გა­ზე­თებს რომ ვათ­ვა­ლი­ე­რებ­დი, სრუ­ლი­ად შემ­თხვე­ვით წა­ვაწყ­დი 1990 წელს და­წე­რილ გო­გი ცხა­კა­ი­ას ლექსს – ,,ამ დღეს ვე­ლო­დით 900 წე­ლი», რო­მე­ლიც გი­ორ­გი ჭყონ­დი­დე­ლის 900 წლის­თა­ვი­სად­მი მიძღ­ვნილ ზე­იმს ეძღ­ვნე­ბა.

        მარ­ტვილ­ში ყვე­ლამ ვი­ცით, რომ გო­გი ცხა­კა­ია აქ­ტი­უ­რად იყო ჩაბ­მუ­ლი ეროვ­ნულ მოძ­რა­ო­ბა­ში, რის­თვი­საც მას, რო­გორც კა­ნო­ნი­ე­რი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მხარ­დამ­ჭერს, ბევ­რი წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა შეხ­ვდა ცხოვ­რე­ბა­ში.

          ის დღე­საც ვაჟ­კა­ცუ­რად უმ­კლავ­დე­ბა ყვე­ლა წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბას და ალ­ბათ ყო­ველ­თვის სა­კუ­თა­რი ლექ­სის ამ სტრი­ქო­ნით იმ­ხნე­ვებს თავს: „უნ­და გა­უძ­ლო! აი, ხსნა მხო­ლოდ“.

          პა­ტი­ო­სა­ნი და მარ­თა­ლი კა­ცის­თვის ეს ცხოვ­რე­ბა მარ­თლაც რომ გაძ­ლე­ბა­ა, ბა­ტო­ნო გო­გი.

ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვა

ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვა სრუ­ლი­ად ახალ­გაზ­რდა ჩა­ერ­თო ეროვ­ნულ მოძ­რა­ო­ბა­ში.

  მახ­სოვს, მან პირ­ველ­მა აღ­მარ­თა მარ­ტვილ­ში ეროვ­ნუ­ლი დრო­შა და მო­ა­წყო ფე­ხით მსვლე­ლო­ბა სო­ფელ სალ­ხი­ნო­დან მარ­ტვი­ლის მო­ნას­ტრის­კენ სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის მო­თხოვ­ნით.

მას შემ­დეგ სულ ერის თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­თვის მებ­რძოლ­თა რი­გებ­ში ტრი­ა­ლებს და ოც­ნე­ბობს ისე­თი სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის, ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ა­სა და მე­რაბ კოს­ტა­ვას რომ უნ­დო­დათ.

   2003 წელს გა­მო­ცე­მულ თა­ვის წიგ­ნში-­,,გახ­სოვ­დეთ, გვიმ­ზერს მაღ­ლი­დან ღმერ­თი“, მან ასეთ ფორ­მუ­ლად ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბა სა­კუ­თა­რი ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი კრე­დო: ,, სა­ნამ ცო­ცხა­ლი ვარ, მინ­და ვემ­სა­ხუ­რო ღმერთს, სამ­შობ­ლოს და ჩემს ოჯახს, რი­სი შე­საძ­ლებ­ლო­ბაც გა­მაჩ­ნი­ა“.

   წიგ­ნი მთავ­რდე­ბა უსა­თა­უ­რო ლექ­სით, რომ­ლი­თაც ავ­ტო­რი ყვე­ლას მოგ­ვი­წო­დებს:

სა­ნამ ვცხოვ­რობთ

სიყ­ვა­რუ­ლით ვი­ცხოვ­როთ

ერ­თად ვი­ყოთ,

გულს ღვარ­ძლი არ გა­ვა­კა­როთ,

ვქნათ ყო­ველ­დღე

თუნ­დაც ერ­თი სი­კე­თე

თუნ­დაც ერ­თი ხე დავ­რგოთ და

გა­ვა­ხა­როთ,

თუნ­დაც ერ­თი კარ­გი ლექ­სი

დავ­წე­როთ

და ცხოვ­რე­ბა კა­ცუ­რად გა­ვა­ტა­როთ.

მახ­სენ­დე­ბა მი­სი კიდევ ერთი მარ­თლაც კარ­გი ერ­თსტრო­ფი­ა­ნი ლექ­სი:

გულ­ზე მა­წევს შა­ვი დარ­დი,

დამ­ჭკნა­რია ბაღ­ში ვარ­დი,

ვა­ი, ჩე­მო სა­ქარ­თვე­ლოვ

სა­დღა არის ცოდ­ვა-­მად­ლი.

ეს ლექ­სი მას შემ­დე­გაა და­წე­რი­ლი, რო­ცა სა­ქარ­თვე­ლო­ში პუტ­ჩის­ტებ­მა ია­რა­ღის ძა­ლით გან­დევ­ნეს მო­სახ­ლე­ო­ბის აბ­სო­ლუ­ტუ­რი უმ­რავ­ლე­სო­ბით არ­ჩე­უ­ლი ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას კა­ნო­ნი­ე­რი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა და ქვე­ყა­ნას ან­ტი­ე­როვ­ნუ­ლი ძა­ლე­ბი და­ე­პატ­რო­ნენ.

ამი­ტომ მოთ­ქვამს ავ­ტო­რი ამ ლექ­სში სი­ნა­ნუ­ლით:

ვა­ი, ჩე­მო სა­ქარ­თვე­ლოვ,

სა­დღა არის ცოდ­ვა მად­ლი.

ეს ქვეყ­ნის ეროვ­ნუ­ლი ტრა­გე­დი­ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი წუ­ხი­ლი­ა.

ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვას, გარ­და ლექ­სე­ბი­სა, აქვს სა­ინ­ტე­რე­სო პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბიც.

დი­ახ, მარ­ტვილ­ში და მთელ სა­მეგ­რე­ლო­ში სწო­რედ ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვა იყო ერ­თ-ერ­თი, ვინც თა­ვი­სი მკაც­რი, ოპო­ზი­ცი­უ­რი პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბით თავ­და­უ­ზო­გა­ვად იბ­რძო­და სა­ა­კაშ­ვი­ლის კრი­მი­ნა­ლუ­რი რე­ჟი­მი­სა და ად­გი­ლობ­რი­ვი ნაც­მა­ფი­ო­ზე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ. მე კარ­გად მახ­სოვს იმ­დრო­ინ­დელ პრე­სა­ში და­ბეჭ­დი­ლი მი­სი სტა­ტი­ე­ბი: ,,ნუ ვიქ­ნე­ბით უსა­მარ­თლო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მი­ერ დამ­კვიდ­რე­ბუ­ლი ში­შის მო­ნე­ბი“, ,,დღეს გა­ჩუ­მე­ბა ნე­ბა­ყოფ­ლო­ბი­თი მო­ნო­ბის ტოლ­ფა­სი­ა“ და მრა­ვა­ლი სხვა, რო­მელ­თა და­წე­რას მა­შინ ბევ­რი ვერ გა­ბე­დავ­და.

   ბა­ტო­ნი ზუ­რა­ბი სწო­რად შე­ნიშ­ნავს, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მძი­მე ია­რად ამ­ჩნე­ვია ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის 9 წლი­ა­ნი მმარ­თვე­ლო­ბა. მა­თი ,,წყა­ლო­ბა­ა“: ქუ­ჩებ­ში ხალ­ხის დახ­ვრე­ტა, ახალ­გაზ­რდა ბი­ჭე­ბი­სა და კა­ცე­ბის გა­უ­პა­ტი­უ­რე­ბა, ცი­ხის სა­ში­ნე­ლი კად­რე­ბი, სა­ჯა­რო და­პა­ტიმ­რე­ბე­ბის ტე­ლე­შო­უდ ქცე­ვა, წარ­თმე­უ­ლი, ღა­მით გა­და­ფორ­მე­ბუ­ლი ბიზ­ნე­სე­ბი, სა­მარ­ცხვი­ნო საპ­რო­ცე­სო გა­რი­გე­ბე­ბი და უსახ­ლკა­როდ დარ­ჩე­ნი­ლი მო­სახ­ლე­ო­ბა, პი­რა­დი ცხოვ­რე­ბის ამ­სახ­ვე­ლი კად­რე­ბი-­პი­როვ­ნე­ბის ღირ­სე­ბის ახ­დის­თვის, ჩი­ნოვ­ნი­კე­ბის სრუ­ლი და­მო­ნე­ბა სის­ტე­მუ­რი ვერ­ტი­კა­ლის­თვის, ელი­ტუ­რი კო­რუფ­ცი­ა... ეს ის მცი­რე ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი­ა, რაც ნა­ცი­ო­ნა­ლურ­მა მოძ­რა­ო­ბამ ჩა­ი­დი­ნა თა­ვი­სი ერის წი­ნა­შე.

სავ­სე­ბით ვე­თან­ხმე­ბი ბა­ტონ ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვას იმა­ში, რომ ერ­თა­დერ­თი გზა სა­ქარ­თვე­ლოს გა­დარ­ჩე­ნი­სა და ქვეყ­ნის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბი­სა არის ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძის , მე­რაბ კოს­ტა­ვა­სა და ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას გზა. გზა, სა­დაც არ გა­ი­ყი­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო და მი­სი ინ­ტე­რე­სე­ბი, არ მოხ­დე­ბა ეკ­ლე­სი­ა-­მო­ნას­ტრე­ბის შე­ბილ­წვა, არ მოხ­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­ის გა­ყალ­ბე­ბა, არ მოხ­დე­ბა ქარ­თუ­ლი ენის დის­კრე­დი­ტა­ცი­ა, არ გა­სა­ჩუქ­რდე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს მი­წა-­წყა­ლი ჩი­ნოვ­ნი­კებ­ზე, გა­დამ­თი­ე­ლებ­ზე, პა­ტივ­სა­ცე­მი იქ­ნე­ბა კა­ნო­ნის უზე­ნა­ე­სო­ბა, ერის და ბე­რის ერ­თი­ა­ნო­ბა, ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რა და ტრა­დი­ცი­ე­ბი, მო­ხუ­ცე­ბი­სად­მი პა­ტი­ვის­ცე­მა, მე­გობ­რო­ბა, ვაჟ­კა­ცო­ბა, სტუ­მარ­თმოყ­ვა­რე­ო­ბა, ქვეყ­ნი­სად­მი ერ­თგუ­ლე­ბა და ა.შ.

   ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვას მებ­რძო­ლი პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბი წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში იბეჭ­დე­ბო­და (და იბეჭ­დე­ბა დღე­საც) ქარ­თულ პე­რი­ო­დი­კა­ში, მათ შო­რის ად­გი­ლობ­რივ გა­ზე­თებ­შიც.

    ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვას, რო­გორც თა­ვი­დან­ვე ვთქვი, მე ეროვ­ნული ­მოძ­რა­ო­ბი­დან, ე.ი. ახალ­გაზ­რდო­ბი­დან ვიც­ნობ. ვიც­ნობ, რო­გორც ერ­თგულ მე­გო­ბარ­სა და უღა­ლა­ტო პი­როვ­ნე­ბას. მის­გან იმ­დე­ნი სი­კე­თე მახ­სოვს, ვერც ჩა­მოვ­თვლი.

  ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის დროს, მი­უ­ხე­და­ვად არა­ერ­თგზის დარ­ბე­ვი­სა, გა­ზე­თი ,,მარ­ტვი­ლი“ მა­ინც რომ ახერ­ხებ­და გა­მოს­ვლას და ბრძო­ლას სა­ა­კაშ­ვი­ლის და­ნა­შა­უ­ლებ­რი­ვი რე­ჟი­მი­სა და მი­სი მსა­ხუ­რი ად­გი­ლობ­რი­ვი ნაც­წურ­ბე­ლე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ, ეს ბა­ტო­ნი ზუ­რა­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბა იყო და კი­დევ ერ­თხელ მად­ლო­ბა მას ამის­თვის.

   ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვას ინი­ცი­ა­ტი­ვით 2009 წელს მარ­ტვილ­ში, კულ­ტუ­რის სახ­ლის მიმ­დე­ბა­რე ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე და­იდ­გა 9 აპ­რი­ლის მე­მო­რი­ა­ლი.

   ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვას ფი­ნან­სუ­რი თა­ნად­გო­მით გახ­და შე­საძ­ლე­ბე­ლი ჩვე­ნი მე­გობ­რის -ი­ლია კუ­ხა­ლაშ­ვი­ლის ლექ­სე­ბის გა­მო­ცე­მა.

  ღმერ­თმა უმ­რავ­ლოს სა­ქარ­თვე­ლოს ზუ­რაბ ბიგ­ვა­ვას­თა­ნა შრო­მის­მოყ­ვა­რე, კე­თილ საქ­მე­თა  მკე­თე­ბე­ლი და რაც მთა­ვა­რია, ეროვ­ნუ­ლი სუ­ლის­კვე­თე­ბით გამ­სჭვა­ლუ­ლი შე­მოქ­მე­დი ადა­მი­ა­ნი.

ელ­გუ­ჯა ჯგე­რე­ნა­ია

ელ­გუ­ჯა ჯგე­რე­ნა­ია პრო­ფე­სი­ით ფი­ლო­ლო­გი­ა.

ქუ­თა­ი­სის პე­დინ­სტი­ტუ­ტის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ პე­და­გო­გი­ურ მოღ­ვა­წე­ო­ბას ეწე­ო­და ხონ­სა და კი­წი­ა­ში. ბევ­რი ღირ­სე­უ­ლი მოს­წავ­ლე ჰყავს აღ­ზრდი­ლი, რომ­ლე­ბიც დღე­საც უდი­დეს პა­ტი­ვის­ცე­მას და სიყ­ვა­რულს გა­მო­ხა­ტა­ვენ ელ­გუ­ჯა მას­წავ­ლებ­ლის მი­მართ.

  მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ პე­და­გო­გო­ბა მი­სი საყ­ვა­რე­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა გახ­ლდათ, 1984 წელს სკო­ლი­დან პო­ლი­ცი­ა­ში გა­და­ვი­და და თით­ქმის 20 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მუ­შა­ობ­და მარ­ტვი­ლის ში­ნა­გან საქ­მე­თა  რა­ი­ო­ნულ გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში. წლე­ბის მან­ძილ­ზე ეკა­ვა პო­ლი­ცი­ის უფ­რო­სის მო­ად­გი­ლის თა­ნამ­დე­ბო­ბა. სწო­რედ ამ დროს შე­ად­გი­ნა და გა­მოს­ცა წიგ­ნი  ,,სიბ­რძნის კო­ნა“ (რჩე­უ­ლი აზ­რე­ბი გა­მო­ჩე­ნილ ადა­მი­ან­თა გა­მო­ნათ­ქვა­მე­ბი­დან), რომ­ლის წი­ნა­სიტყ­ვა­ო­ბა­ში წერს:

  ,,მარ­თა­ლია ეს წიგ­ნი პო­ლი­ცი­ის პრობ­ლე­მებ­ზე არ არის და­წე­რი­ლი, მაგ­რამ გა­მო­ჩე­ნილ ადა­მი­ან­თა რჩე­უ­ლი აზ­რე­ბი, ცი­ტა­ტე­ბი, აფო­რიზ­მე­ბი, რომ­ლე­ბიც სიბ­რძნის წყა­როს წარ­მო­ად­გე­ნენ და, ძი­რი­თა­დად, მკითხ­ველ­თა ფარ­თო წრის­თვის მაქვს შედ­გე­ნი­ლი, რა თქმა უნ­და პო­ლი­ცი­ე­ლებ­საც სჭირ­დე­ბათ, რად­გან მგო­ნი­ა, რომ და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს თა­ნა­მედ­რო­ვე პო­ლი­ცი­ე­ლი არა მარ­ტო ძლი­ე­რი მუშ­ტით, არა­მედ უფ­რო ძლი­ე­რი გო­ნე­ბი­თა და კაც­თმოყ­ვა­რუ­ლი აზ­რე­ბით უნ­და იყოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი“.

  მარ­ტვილ­ში ყვე­ლამ იცის, რომ ამ სიტყ­ვე­ბის ავ­ტო­რი ისე­თი­ვე კარ­გი პო­ლი­ცი­ე­ლი იყო, რო­გო­რიც მას­წავ­ლე­ბე­ლი, რომ­ლის ქმე­დე­ბას ყველ­გან და ყო­ველ­თვის, სკო­ლა­შიც და პო­ლი­ცი­ა­შიც, ადა­მი­ა­ნის სიყ­ვა­რუ­ლი და ჰუ­მა­ნიზ­მი ედო სა­ფუძ­ვლად.

ბა­ტო­ნი ელ­გუ­ჯა მარ­თლაც რომ სა­ინ­ტე­რე­სო პი­როვ­ნე­ბა­ა.

სა­ო­ცა­რი მეხ­სი­ე­რე­ბა აქვს..

კარ­გი მო­სა­უბ­რე­ა...

არ­გუ­მენ­ტად ყო­ველ­თვის მზად აქვს ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი მა­გა­ლი­თე­ბი.

  ამ­ჟა­მად პენ­სი­ა­ზეა გა­სუ­ლი და შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ ოჯა­ხურ საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან ერ­თად მე­მუ­ა­რებ­საც წერს. განზ­რა­ხუ­ლი აქვს და­წე­როს წიგ­ნი მარ­ტვი­ლის პო­ლი­ცი­ის წარ­სულ­სა და დღე­ვან­დე­ლო­ბა­ზე, რომ­ლის ერ­თი ნაკ­ვე­თი და­ი­ბეჭ­და კი­დეც გა­ზეთ ,,მარ­ტვილ­ში“.

  დი­ახ, ბა­ტო­ნი ელ­გუ­ჯა ხში­რად არა, მაგ­რამ დრო­გა­მოშ­ვე­ბით თა­ნამ­შრომ­ლობს ჩვენს გა­ზეთ­თან და მი­სი ყო­ვე­ლი წე­რი­ლი, სტა­ტია თუ უბ­რა­ლო კო­რეს­პო­დენ­ცია სი­ა­მოვ­ნე­ბით იკი­თხე­ბა.

  ამას წი­ნათ გა­ზეთ ,,მარ­ტვი­ლის“ ძველ ნომ­რებს რომ ვათ­ვა­ლი­ე­რებ­დი, მის ერთ წე­რილს გა­და­ვაწყ­დი, რო­მელ­საც სა­თა­უ­რად აქვს ,, ის სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბი­სათ­ვის იბ­რძო­და“.

   რო­გორც წე­რი­ლი­დან ვგე­ბუ­ლობთ, თა­მა­კო­ნე­ლი კარ­გი კა­ცი მე­გო­ნა კა­კაშ­ვი­ლი ახალ­გაზ­რდო­ბა­ში და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ყო­ფი­ლა ინ­დი­კო და ზა­ურ ქო­ბა­ლი­ე­ბის მი­ერ და­არ­სე­ბულ არა­ლე­გა­ლურ ან­ტი­საბ­ჭო­თა ჯგუფ­თან, რო­მე­ლიც მიზ­ნად ისა­ხავ­და სა­ქარ­თვე­ლოს გა­მო­ყო­ფას საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი­დან. ან­ტი­საბ­ჭო­თა ფურ­ცლე­ბის ბეჭ­დვი­სა და გავ­რცე­ლე­ბი­სათ­ვის 1962 წელს მე­გო­ნა კა­კაშ­ვი­ლის­თვის სა­მი წე­ლი მი­უს­ჯი­ათ მკაც­რი რე­ჟი­მის შრო­მა-­გას­წო­რე­ბის კო­ლო­ნი­ა­ში მოხ­დით.

 ბა­ტო­ნი ელ­გუ­ჯა წე­რილს ასე ამ­თავ­რებს:

  ,,ამ კაცს არა­სო­დეს უყ­ვი­რია მის მი­ერ გა­ღე­ბულ მსხვერ­პლზე. ბავ­შო­ბი­დან ლან­დი­ვით აე­დევ­ნა დუხ­ჭი­რი ცხოვ­რე­ბა და სუ­ლის სი­მარ­ტო­ვე. ქვეყ­ნად მრა­ვა­ლი ლო­ტო­ფაგ­ნა­ჭა­მი დაძ­ვრე­ბა და ჩა­ლი­ჩობს პი­რა­დი ბედ­ნი­ე­რე­ბის მო­სა­პო­ვებ­ლად. მე­გო­ნას კი ჰქონ­და უნა­რი სხვი­სი გა­ხა­რე­ბი­სა, სხვი­სი სი­ხა­რუ­ლის გა­ზი­ა­რე­ბი­სა. ამა­ში იგი სა­მა­გი­ე­როს არ ით­ხოვ­და.

   მარ­თლაც რომ ,,დი­დი ადა­მი­ა­ნე­ბი უძეგ­ლოდ იკარ­გე­ბი­ან“.

ელ­გუ­ჯა ჯგე­რე­ნა­ი­ამ შე­ად­გი­ნა, ურე­დაქ­ტო­რა და თა­ვი­სი წი­ნა­სიტყ­ვა­ო­ბით გა­მოს­ცა უდ­რო­ოდ და­ღუ­პუ­ლი მე­გობ­რის­-გე­ნა­დი ნა­ნა­ვას ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი.

 მშვე­ნი­ე­რი რე­ცენ­ზია და­წე­რა ამას წი­ნათ თე­მურ ამ­ყო­ლა­ძის წიგ­ნზე ,,და­დეშ­ქე­ლი­ა­ნე­ბის ამ­ბა­ვი“.

 არის თა­ნა­მედ­რო­ვე აქ­ტუ­ა­ლურ თე­მა­ზე და­წე­რი­ლი არა­ერ­თი სა­გა­ზე­თო წე­რი­ლის ავ­ტო­რი. მახსენდება მის ერთ წე­რილ­ში მოთხ­რო­ბი­ლი ასე­თი ამ­ბა­ვი:

  იმ დროს, რო­ცა ხალ­ხი ეკ­ლე­სი­ის­კენ შე­მობ­რუნ­და და თით­ქმის ყვე­ლა უბან­ში და­ი­წყეს ჯვრე­ბის აღ­მარ­თვა, სო­ფელ გურ­ძემ­ში ახალ­გაზ­რდებს ელექ­ტრო­შემ­დუ­ღებ­ლე­ბის­თვის რკი­ნის მი­ლე­ბი­სა­გან ჯვრის გა­კე­თე­ბა უთხო­ვი­ათ.

  მე­ო­რე დღეს, ჯვრის წა­სა­ღე­ბად მო­სუ­ლი ახალ­გაზ­რდე­ბის­თვის, რო­მელ­თა შო­რის თურ­მე ფა­რი­სევ­ლე­ბიც იყ­ვნენ, ენა­მოს­წრე­ბულ ელექ­ტრო­შემ­დუ­ღე­ბელს უთ­ქვამს:

-შვი­ლე­ბო, თუ იწა­მებთ, ეს, მარ­თლაც, ჯვა­რია სა­ლო­ცა­ვი, თუ არა­და უბ­რა­ლო ,,ტრუ­ბა­ა“ და მე­ტი არა­ფე­რი­ო.

  ბა­ტონ ელ­გუ­ჯას მრავ­ლად აქვს ჩა­წე­რი­ლი ასე­თი, ერ­თი შე­ხედ­ვით თით­ქოს უბ­რა­ლო, მაგ­რამ მრავ­ლის­მთქმე­ლი ამ­ბე­ბი, რო­მელ­თა ერთ წიგ­ნად შეკ­ვრა და გა­მო­ცე­მა უთუ­ოდ კარ­გი საქ­მე იქ­ნე­ბა.

მურ­მან წო­წო­რია

მე და მურ­მან წო­წო­რია რამ­დე­ნი­მე წე­ლი­წა­დი უბ­რად ვი­ყა­ვით ერ­თმა­ნეთ­თან. პო­ლი­ტი­კამ გა­დაგ­ვკი­და ერ­თმა­ნეთს. თუმ­ცა იმ­დე­ნად გა­დამ­ტე­რე­ბუ­ლიც არ ვყო­ფილ­ვართ, შე­რი­გე­ბა რომ გაგ­ვჭირ­ვე­ბო­და.

   ახ­ლა ორი­ვემ ვი­ცით რომ საფუძვლიანი კრი­ტი­კა, კი ბა­ტო­ნო, მაგ­რამ უსაფუძვლო კინ­კლა­ო­ბა ჩვენ არ გვარ­გებს, უფ­რო სწო­რად არ შეგ­ვფე­რის.

  მურ­მან წო­წო­რი­ას ლექ­სე­ბის პირ­ვე­ლი კრე­ბუ­ლი 1990 წელს გა­მო­ვი­და გი­ვი ელი­ა­ვას რე­დაქ­ტო­რო­ბით.

   ამ კრე­ბუ­ლი­დან ყუ­რა­დღე­ბას შე­ვა­ჩე­რებ ლექ­სზე ,,ღმერ­თო ახ­სენ ამი­რა­ნი“:

ერ­თმორ­წმუ­ნე ქრის­ტი­ა­ნი ვართ ქარ­თუ­ლი მოდ­გმა,

ღმერ­თო ახ­სენ ამი­რა­ნი და შე­უნ­დე ცოდ­ვა.

გზა ტაძ­რის­კენ მი­მა­ვა­ლი მო­გი­კირ­წყლავს სის­ხლით,

ქარ­თველ­ნი ვართ, არ გვჩვე­ვია და­ო­კე­ბა რის­ხვის.

და რი­ა­ლებს სა­უფ­ლო­ში სა­ხე ან­გე­ლოზ­თა,

ერ­თი მუ­ჭა ხალ­ხი ვარ­თ და ხე­ლის ერ­თი მოს­მა.

ვა­ი, მტარ­ვალთ, სუ­ლით მო­ნებს, სი­სას­ტი­კეს ნაჩ­ვევთ,

რომ იცოდ­ნენ სის­ხლი ჩვე­ნი იმ გზას უფ­რო აჩენს.

რომ იმ გზა­ზე გაფ­რინ­დე­ბა ლე­გა შე­ვარ­დე­ნი

არ ჩამ­კვდა­რა ისევ ცოცხ­ლობს ქარ­თვე­ლუ­რი გე­ნი.

ერ­თმორ­წმუ­ნე ქრის­ტი­ა­ნი ვართ ქარ­თუ­ლი მოდ­გმა,

ღმერ­თო ახ­სენ ამი­რა­ნი და შე­უნ­დე ცოდ­ვა.

ეს ლექ­სი იმ დრო­საა და­წე­რი­ლი, რო­ცა მი­სი ავ­ტო­რი, ჯერ კი­დევ ახალ­გაზ­რდა, ეროვ­ნულ მოძ­რა­ო­ბა­ში იყო ჩაბ­მუ­ლი და მი­ტინ­გებ­ზე პო­ლი­ტი­კუ­რი მო­წო­დე­ბე­ბი­თა და ლექ­სე­ბით გა­მო­დი­ო­და.

    კავ­კა­სი­ონ­ზე მი­ჯაჭ­ვუ­ლი ამი­რა­ნის სა­ხე აქ ეროვ­ნულ იდე­ალს უკავ­შირ­დე­ბა და ავ­ტო­რი ამ სიტყ­ვე­ბით  (ღმერ­თო ახ­სენ ამი­რა­ნი) ღმერთს შეს­თხოვს მი­სი ქვე­ყა­ნა გა­ხა­დოს ჭეშ­მა­რი­ტად და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი და თა­ვი­სუ­ფა­ლი.

   აქვს მიმ­დი­ნა­რე პო­ლი­ტი­კუ­რი პრო­ცე­სე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად და­წე­რი­ლი ლექ­სე­ბიც. მხედ­ვე­ლო­ბა­ში მაქვს 2007 წელს გა­მო­სუ­ლი მი­სი კრე­ბუ­ლი ,,მარ­ტვი­ლე­ლე­ბო მიყ­ვარ­ხართ“, რომლითაც ავტორმა ბევრ არასატაშოსაც დაუკრა ტაში და ლექსების მნიშვნელოვანი ნაწილი მიუძღვნა იმდროინდელ სა­მეგ­რე­ლოს გუ­ბერ­ნა­ტორს, მარ­ტვი­ლის გამ­გე­ბელს, საკ­რე­ბუ­ლოს თავ­მჯდო­მა­რეს, დე­პუ­ტატს... თუმცა სიამოვნებით აღვნიშნავ იმასაც, რომ დასახელებულ კრებულში მრავლადაა პატრიოტული სტრიქონებიც.

  ცალ­კე აღ­ნიშ­ვნის ღირ­სია მურ­მან წო­წო­რი­ას მეგ­რუ­ლი ლექ­სე­ბი, რო­მელ­თა­გან რამ­დე­ნი­მე შე­სუ­ლია ,,მეგ­რუ­ლი პო­ე­ზი­ის ან­თო­ლო­გი­ა­ში“,

წა­ვი­კი­თხოთ ლექ­სი ,,მი­და მარ­გალს“:

ცხენ­წყარს მუ­ჭო მი­ნი­ლენს

დუდ მე­უ­ღუ ქარ­თა­ლო,

პა­პუშ ყუ­დე გა­ში­ნუუ

ოხორ­ხო­ცეთ, გარ­თა­ლო.

თე­ში გი­ლე­ჩი­კი­ნანს,

მუ­ჭოთ ოჩი კვაკ­ვი­რი,

ვი­თომ ვა­უჭ­კო­მუ­დას

რგილ ჭკი­დი დო კა­კი­რი.

პრო­ვინ­ცი­ათ მი­ოჩ­ქუ

სა­მარ­გა­­ლო მარ­ტვი­ლი,

ა­თეჯ­გუა ვა­თან­ძა­რა

კო­ჩი ვა­რე ნამ­თი­ნი.

მე მეს­მის ამ ლექ­სის სი­მარ­თლე, რად­გან ბევრ ასეთ ,,ვა­თან­ძა­რას“ შევ­ხვედ­რი­ვარ ცხოვ­რე­ბა­ში.

  მურ­მან წო­წო­რი­ამ არა­ერ­თი მშვე­ნი­ე­რი ლექ­სი უძღ­ვნა მშობ­ლი­ურ მარ­ტვილს.

  ვა­პი­რებ გა­მოვ­ცე მარ­ტვი­ლი­სად­მი მიძღ­ვნი­ლი ლექ­სე­ბის ან­თო­ლო­გი­ა, სა­დაც აუ­ცი­ლებ­ლად შე­ვა მურ­მა­ნის ლექ­სი „სიმ­ღე­რა მარ­ტვილ­ზე“:

შენს კედ­ლებ­თან ლო­ცუ­ლობ­და

ქუ­ჯი ეგ­რისს მი­მა­ვა­ლი,

შენს კედ­ლებ­თან მარ­ტვი­ლობ­და

დი­დი ცოტ­ნეს წი­ნა­პა­რი.

და­ვითს ზრდი­და

აქ გი­ორ­გი ჭყონ­დი­დე­ლი,

ფრთებს ის­ხამ­და

აქ ოც­ნე­ბა სა­ნატ­რე­ლი.

თავ­ზე ნის­ლად გე­ბუ­რე­ბა

სი­ნამ­დვი­ლე თუ ზღა­პა­რი,

იმე­დე­ბით შე­მოგ­ყუ­რებს

წარ­სუ­ლი და მო­მა­ვა­ლი.

მი­დი, მი­დი, მაშ ჭა­ღა­რავ  გა­იბ­რწყი­ნე,

ახალ და­ვითს ჭყონ­დი­დე­ლი მო­უვ­ლი­ნე,

სა­ქარ­თვე­ლო, სა­ქარ­თვე­ლო გა­აბ­რწყი­ნე.

გო­გო­შა გე­გე­ლია

მჯე­რა, ვი­ღაცა სულ მე­ლო­დე­ბა,

მჯე­რა, ვი­ღა­ცას მუ­დამ ვჭირ­დე­ბი,

რომ აღარ მქონ­დეს ამის შეგ­რძნე­ბა

ქვეყ­ნად ერ­თი დღეც არ

ვი­ცოცხ­ლებ­დი.

      

     ვკი­თხუ­ლობთ გო­გო­შა გე­გე­ლი­ას ამ სტრი­ქო­ნებს და უნე­ბუ­რად პატ­რი­არ­ქის სიტყ­ვე­ბი გვახ­სენ­დე­ბა: «სი­ცოცხ­ლის აზ­რი სიყ­ვა­რუ­ლი­სად­მი მსა­ხუ­რე­ბა­ში­ა».

         ქალ­ბა­ტო­ნი გო­გო­შა გე­გე­ლია პრო­ფე­სი­ით იუ­რის­ტი­ა. ორ ათე­ულ წელ­ზე მე­ტია მუ­შა­ობს მარ­ტვი­ლის ნო­ტა­რი­უ­სად. სა­ოც­რა­დაა შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი სი­ცოცხ­ლე­სა და პო­ე­ზი­ა­ზე. წერს მშვე­ნი­ერ ლექ­სებს. მი­სი პირ­ვე­ლი ლექ­სთა კრე­ბუ­ლი 2000 წელს გა­მო­ვი­და. «შენ ერ­თა­დერთს» – ასე ერ­ქვა მას. ამ წიგ­ნზე შე­სა­ნიშ­ნა­ვი წე­რი­ლი აქვს და­ბეჭ­დი­ლი ჟურ­ნა­ლისტ ცი­სა­ნა ჩიხ­ლა­ძეს, რომ­ლის თქმით, გო­გო­შა გე­გე­ლია ცხოვ­რე­ბა­შიც და შე­მოქ­მე­დე­ბა­შიც პა­ტი­ოს­ნე­ბას აი­დე­ა­ლებს და ისეთ ქარ­თველ ქალს აღარ თვლის ქა­ლად, «ვინც სიყ­ვა­რულს კა­ბა­სა­ვით იც­ვლის:.

        დღეს ქალ­ბა­ტო­ნი გო­გო­შა გე­გე­ლია 4 წიგ­ნის ავ­ტო­რი­ა.

        სამ­შობ­ლო, ადა­მი­ა­ნე­ბი, ბუ­ნე­ბა, მშობ­ლი­უ­რი კუ­თხე, სიყ­ვა­რუ­ლი, ეკ­ლე­სი­ა, ოჯა­ხი-­ძი­რი­თა­დად ეს თე­მე­ბი გან­საზ­ღვრა­ვენ მი­სი ლექ­სე­ბის სა­ერ­თო ხა­სი­ათს.

        და მა­ინც, რო­გორც ქა­ლი, ყვე­ლა­ზე მე­ტად დე­დაშ­ვი­ლურ გრძნო­ბას აფა­სებს:

                         დე­დაშ­ვი­ლო­ბა ყო­ველ­თა მძლე­ა,

დე­დაშ­ვი­ლო­ბა სულ სხვაა მა­ინც

დე­დაშ­ვი­ლო­ბა სი­ცოცხ­ლის ხე­ა,

მა­რა­დი­უ­ლად, მუ­დამ რომ ჰყვა­ვის.

           გო­გო­შა გე­გე­ლი­ას, რო­გორც პო­ეტს და რო­გორც მარ­თლმა­დი­დე­ბელ ქრის­ტი­ანს, სწამს უფ­ლი­სა და პო­ე­ზი­ით ცდი­ლობს მას­თან მი­ახ­ლო­ე­ბას:

მი­ვუ­კა­კუ­ნე უფ­ლის კარს კრძალ­ვით,

თავ­ჩა­ქინ­დრუ­ლი ვდგა­ვარ მის ზღურ­ბლთან.

ღი­აა კა­რი... გავ­კი­ცხე თა­ვი

გამ­ბე­და­ო­ბა უკუდ­გა გულ­თან.

ყო­ველ­დღე უნ­და ებ­რძო­ლო შენს თავს,

სცა­დო უფალ­თან მი­ახ­ლო­ე­ბა

დამ­დაბ­ლდე უნ­და ბა­ლახ­ზე დაბ­ლა,

აჯე­ჯი­ლებ­დეს სულს სათ­ნო­ე­ბა.

          ქალ­ბა­ტონ­მა გო­გო­შამ რამ­დე­ნი­მე ლექ­სი მი­უძღ­ვნა აგ­რეთ­ვე თა­ვის მშობ­ლი­ურ კუ­თხეს­-მარ­ტვილს. გან­სა­კუთ­რე­ბით აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია «ფიქ­რე­ბი მარ­ტვი­ლის მო­ნას­ტრის გა­და­სა­ხე­დი­დან», რო­მე­ლიც აუ­ცი­ლებ­ლად შე­ვა წიგ­ნში «ქარ­თვე­ლი პო­ე­ტე­ბი მარ­ტვილს».

           თუმ­ცა მი­სი სა­უ­კე­თე­სო ლექ­სი მა­ინც ეს არის:

სულ და­ვა­რი­გე

სიყ­ვა­რუ­ლი და სი­კე­თე,

სულ და­ვა­რი­გე, მორ­ჩა...

თვა­ლებს გა­ვა­ხელ

და ღვთის წყა­ლო­ბით

ისევ სავ­სე მაქვს ხონ­ჩა.

და­ვით ჯა­ნა­შია

ღა­მით ნას­რო­ლი ის­რით ვიჭ­რე­ბი,

წარ­სუ­ლი მა­ინც შე­სა­წირს ითხოვს,

ისე გარ­ბი­ან დამ­ფრთხა­ლი წლე­ბი

მე და­მე­ში­ნოს დუ­მი­ლი თით­ქოს.

     

ეს სტრი­ქო­ნე­ბი და­ვით ჯა­ნა­ში­ას ახა­ლი წიგ­ნი­და­ნა­ა. ,,დამ­ფრთხა­ლი წლე­ბი», ასე ჰქვია მას. რე­დაქ­ტო­რია პრო­ფე­სო­რი სო­სო სი­გუ­ა. ,,და­ვით ჯა­ნა­შია იუ­რის­ტი­ა, ად­ვო­კა­ტი, სი­მარ­თლის მა­ძი­ე­ბე­ლი და დამ­ცვე­ლი. მხო­ლოდ თა­ვი­სუ­ფალ დროს თუ მო­იც­ლის პო­ე­ზი­ის­თვის. მაგ­რამ უნ­და ვუთხ­რა, მკითხ­ველს, რომ იგი აქაც ნამ­დვი­ლი პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი­ა, აქაც სი­მარ­თლის­-ო­ღონდ პო­ე­ტუ­რი სი­მარ­თლის მა­ძი­ე­ბე­ლი» – წერს რე­დაქ­ტო­რი წი­ნა­სიტყ­ვა­ო­ბა­ში.

     მეც ინ­ტე­რე­სით წა­ვი­კი­თხე ეს წიგ­ნი,­სა­დაც ბევ­რი სა­ინ­ტე­რე­სო ლექ­სია თავ­მოყ­რი­ლი უმ­რავ­ლე­სო­ბა პატ­რი­ო­ტულ თე­მა­ზეა შექ­მნი­ლი. ავ­ტო­რი თა­ვის ლექ­სებ­ში იმი­ტომ უმ­ღერს შუ­შა­ნიკს, ცოტ­ნე და­დი­ანს, არაგ­ვე­ლებს და სხვა გმი­რებს, რომ სურს მათ მა­გა­ლით­ზე აღი­ზარ­დოს მო­მა­ვა­ლი თა­ო­ბა:

მო­მავ­ლის­აკენ მა­ხე­დებს თქვე­ნი

შე­მარ­თე­ბა და ბრძო­ლა გმი­რუ­ლი.

      ნა­თე­ლი და გა­სა­გე­ბია მი­სი სტრი­ქო­ნე­ბი. მა­გა­ლი­თის­თვის შე­მიძ­ლია გა­გახ­სე­ნოთ მა­ჯა­მუ­რი რით­მე­ბით გა­წყო­ბი­ლი ორ­სტრო­ფი­ა­ნი ლექ­სი «დი­ა­ლო­გი წარ­სულ­თან»:

ავი ჩხა­ვი­ლი მო­მეს­მის ყვა­ვის,

ნაც­ნობ მუ­ხას­თან პა­ე­მანს ვე­ლი,

ირ­გვლივ მი­და­მო ნაც­რის­ფრად ჰყვა­ვის,

გა­და­უ­თი­ბავს ოქ­ტომ­ბერს ვე­ლი.

ლოდ­თან სი­სი­ნი მო­მეს­მის გვე­ლის

ცრემ­ლე­ბი ფიქ­რებს დარ­დის­გან გვი­ან,

იყუ­ჩე გუ­ლო, კვლავ ბორ­გვა გვე­ლის,

ზავ­ზე თან­ხმო­ბა გვი­ან არს, გვი­ან.

     ვინც და­ვით ჯა­ნა­ში­ას პო­ე­ზი­ას გა­ეც­ნო­ბა, უთუ­ოდ და­მე­თან­ხმე­ბა, რომ იგი უდა­ვოდ ნი­ჭი­ე­რი და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი შე­მოქ­მე­დი­ა, რო­მე­ლიც კარ­გად იმორ­ჩი­ლებს სიტყ­ვას. მაგ­რამ მაქვს რამ­დე­ნი­მე შე­ნიშ­ვნაც: მა­გა­ლი­თად, მხატ­ვრუ­ლო­ბის თვალ­საზ­რი­სით არა­ფე­რი აქვს და­სა­წუ­ნი ლექსს «ა­ი­რია მო­ნას­ტე­რი, მგო­ნი», თუმ­ცა ჩემ­თვის მი­უ­ღე­ბე­ლია ავ­ტო­რის პო­ზი­ცი­ა, სა­ი­და­ნაც ისე გა­მო­დის, რომ 9 აპ­რი­ლის ტრა­გე­დი­ა­ში და­ვით ჯა­ნა­შია ეროვ­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბის ლი­დე­რებ­სა და მშვი­დო­ბი­ან მო­მი­ტინ­გე­ებს უფ­რო ადა­ნა­შა­უ­ლებს, ვიდ­რე ამ მი­ტინ­გის ჩამ­ხშობ ბო­როტ ძა­ლებს. ხო­ლო თუ ეს ასე არ არის, მა­შინ ბა­ტონ­მა და­ვით­მა უნდა გან­მარ­ტოს ვი­სი მი­სა­მარ­თით აქვს მას ამ ლექ­სში და­წე­რი­ლი ეს სტრი­ქო­ნე­ბი:

გა­ვე­შე­ბით ლა­მაზ ლო­ზუნგს ვყვი­რით

ან ეს:

აფუთ­ფუთ­და უწიგ­ნურ­თა დას­ტა.

ან ეს:

დავ­ტინ­გი­ცობთ ჩონ­გუ­რით და სტვი­რით.

ან კი­დევ ეს:

ამ წიკ­ვი­ნით სა­ქარ­თვე­ლოს დავ­შლით.

      სამ­წუ­ხა­რო­ა, რომ ამ ლექ­სში, რო­მე­ლიც 9 აპ­რი­ლის ტრა­გე­დი­ა­ზეა და­წე­რი­ლი, ავ­ტო­რი არა­ფერს ამ­ბობს იმ ჯა­ლა­თებ­ზე, რომ­ლებ­მაც 1989 წლის 9 აპ­რი­ლის ღა­მეს თბი­ლის­ში, მთავ­რო­ბის სახ­ლის წინ უი­ა­რა­ღო ხალ­ხი, ქა­ლე­ბი და ბავ­შვე­ბი და­ხო­ცეს, მო­წამ­ლეს და და­ა­სა­ხიჩ­რეს. კარ­გი იქ­ნე­ბა ავ­ტო­რი ამ ლექსს შემ­დგომ გა­მო­ცე­მებ­ში თუ არ შე­ი­ტანს.

    მი­უ­ხე­და­ვად ამ შე­ნიშ­ვნე­ბი­სა კრე­ბულ­ში ბევ­რია ასე­თი მშვე­ნი­ე­რი პო­ე­ტუ­რი სტრი­ქო­ნე­ბი:

გრი­გალს უდე­გარს, ბრა­ზი­ანს, ოჩანს,

თავ­ზე ბაშ­ლა­ყად ცა და­ვა­ხუ­რე,

ცი­ხე­გო­ჯი­დან მარ­ტვი­ლი მო­ჩანს –

ოდი­შის მთე­ბის რუ­ხი სა­ყუ­რე.

   არ შე­მიძ­ლია აქ­ვე არ გა­ვიხ­სე­ნო ერ­თსტრო­ფი­ა­ნი სა­ბავ­შო ლექ­სი «პა­ტა­რა და-­ძმის ჩხუ­ბი»:

შე­მო­აწყ­ვი­ტეს ერ­თურთს ღი­ლე­ბი,

იჩხუ­ბეს მცი­რე მი­ზე­ზის გა­მო,

ჩე­მი რი­გი­ა, ნუ მე­ცი­ლე­ბი,

მე უნ­და დავ­წვე მა­მი­კოს­თა­ნო.

      მე არა­ფერს ვიტყ­ვი ამ ლექ­სის შე­სა­ხებ იმის გარ­და, რომ ეს არის ბედ­ნი­ე­რი მა­მის მი­ერ კარგ შვი­ლებ­ზე და­წე­რი­ლი კარ­გი ლექ­სი.

  

მარინე თოფურია

მა­რი­ნე თო­ფუ­რია ორ ათე­ულ წელ­ზე მე­ტია ქარ­თულ ენა­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რას ას­წავ­ლის მარ­ტვი­ლის N1 სა­ჯა­რო სკო­ლა­ში. მას, რო­გორც ნი­ჭი­ერ პე­და­გოგს, აქვს ბავ­შვებ­თან მუ­შა­ო­ბის თა­ვი­სე­ბუ­რი მე­თო­დე­ბი. მი­სი ნას­წავ­ლი ქარ­თუ­ლით, ყო­ველ წელს წარ­მა­ტე­ბით აბა­რე­ბენ ეროვ­ნულ გა­მოც­დებს მარ­ტვი­ლე­ლი აბი­ტუ­რი­ენ­ტე­ბი, რის გა­მო ბევ­რჯერ გვსმე­ნია მი­სი ქე­ბა. მაგ­რამ, მარ­ტვილ­ში ყვე­ლამ იცის, რომ ის სხვე­ბის­გან გა­მო­ირ­ჩე­ვა არა მხო­ლოდ პე­და­გო­გი­უ­რი მოღ­ვა­წე­ო­ბით, ლექ­სე­ბის მხატ­ვრუ­ლი კითხ­ვი­თაც. შე­სა­ნიშ­ნა­ვად ფლობს მხატ­ვრუ­ლი კითხ­ვის ხე­ლოვ­ნე­ბას. ამ ჟან­რში მას მარ­ტვილ­ში ბა­და­ლი არ ჰყავს. ზე­პი­რად იცის მთე­ლი ქარ­თუ­ლი პო­ე­ზი­ა. თუმ­ცა საქ­მე მარ­ტო ზე­პი­რად ცოდ­ნა არ არის. რო­ცა ის სცე­ნა­ზე დგას და ლექსს კი­თხუ­ლობს, სუ­ლის შეძ­ვრამ­დე გრძნობს თი­თო­ე­ულ სიტყ­ვას, რი­თაც იპყ­რობს მსმე­ნე­ლის გულს და ისიც თა­ვის­თან ერ­თად შეჰ­ყავს პო­ე­ზი­ის ზღაპ­რულ სამ­ყა­რო­ში.

მახ­სოვს ახალ­გაზ­რდო­ბა­ში მხატ­ვრუ­ლი კითხ­ვის კონ­კურ­სში გა­მარ­ჯვე­ბულ ერთ დეკ­ლა­მა­ტორ გო­გო­ნას ასე­თი ექ­სპრომ­ტი და­ვუ­წე­რე:

დღეს შენ­მა ტემ­ბრმა და პო­ე­ზი­ამ

ისე მო­ხიბ­ლა მთე­ლი დარ­ბა­ზი,

მგო­ნია თუ­კი შენ წა­ი­კი­თხავ,

უაზ­რო ლექ­სსაც ექ­ნე­ბა აზრი.

ამას აქ იმი­ტომ ვიხ­სე­ნებ, რომ დღეს თამამად შე­იძ­ლე­ბა მა­რი­ნე თო­ფუ­რი­ა­ზეც ვთქვათ:

                       გვგო­ნია თუ­კი ის წა­ი­კი­თხავს,

 უაზ­რო ლექ­სსაც ექ­ნე­ბა აზ­რი.

ახ­ლა კი, ორი­ო­დე სიტყ­ვა მის მსა­ხი­ო­ბურ ნიჭ­ზეც. მა­რი­ნე თო­ფუ­რი­ას სტუ­დენ­ტო­ბი­სას არა­ერ­თხელ მო­უ­ჯა­დო­ე­ბია მა­ყუ­რე­ბე­ლი სო­ხუ­მის სცე­ნა­ზე. შე­უქ­მნია და­სა­მახ­სოვ­რე­ბე­ლი სა­ხე­ე­ბი, რაც სა­თა­ნა­დოდ აღ­ნიშ­ნუ­ლა კი­დეც აფხა­ზე­თის იმ­დრო­ინ­დელ პრე­სა­ში.

ყვე­ლამ ვნა­ხეთ, რო­გორ ითა­მა­შა მარ­ტვი­ლის სცე­ნა­ზე სხვა­დას­ხვა სპექ­ტაკ­ლში და რო­გორ მი­ი­ღო პუბ­ლი­კამ მის მი­ერ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი რო­ლე­ბი.

მა­რი­ნე თო­ფუ­რია ამ­ჟა­მად იშ­ვი­ა­თად, მაგ­რამ მა­ინც თა­ნამ­შრომ­ლობს ჩვენს გა­ზეთ­თან. თუმ­ცა ად­რე, წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, გა­ზეთ „მარ­ტვი­ლის“ ყვე­ლა ნომ­რის პირ­ვე­ლი და მე­ო­რე გვერ­დი მის მი­ერ იყო მომ­ზა­დე­ბუ­ლი. არის მრა­ვა­ლი სა­ინ­ტე­რე­სო სტა­ტი­ის ავ­ტო­რი.

ქალ­ბა­ტონ მა­რი­ნე თო­ფუ­რი­ას მიმ­დი­ნა­რე წელს 50 წე­ლი შე­უს­რულ­და.

ვუ­სურ­ვებთ მუდ­მივ ახალ­გაზ­რდულ სი­ცოცხ­ლე­სა და ნა­ყო­ფი­ერ მოღ­ვა­წე­ო­ბას ყვე­ლა სფე­რო­ში.

იგორ კე­კე­ლია

იგორ კე­კე­ლია წლე­ბის გან­მავლო­ბა­ში მუ­შა­ობ­და მარ­ტვი­ლის მოს­წავ­ლე­-ა­ხალ­გაზ­რდო­ბის სახ­ლის დი­რექ­ტო­რად, მხა­რეთ­მცოდ­ნე­ო­ბის, თვით­შე­მოქ­მე­დე­ბი­სა და ფოლ­კლო­რის პე­და­გო­გად. გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი აქვს სტა­ტი­ე­ბი ის­ტო­რი­ის, არ­ქე­ო­ლო­გი­ის, ეთ­ნო­ლო­გი­ის, ენათ­მეც­ნი­ე­რე­ბი­სა და ფი­ლო­სო­ფი­ის ის­ტო­რი­ის სა­კი­თხებ­ზე, გან­სა­კუთ­რე­ბით მუ­შა­ობს ტო­პო­ნი­მი­კა­ში.

ის­ტო­რი­ის დოქ­ტო­რი­ა.

სა­მეგ­რე­ლოს ტო­პო­ნი­მი­ის შეს­წავ­ლის საქ­მე­ში პრო­ფე­სორ პა­ა­ტა ცხა­და­ი­ას შემ­დეგ არა­ვის მო­უ­ძი­ე­ბია იმ­დე­ნი ტო­პო­ნი­მი­კუ­რი მა­სა­ლე­ბი, რამ­დე­ნიც იგორ კე­კე­ლი­ას აქვს მო­ძი­ე­ბუ­ლი და გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი. ჩვენ­თვის, რო­გორც მარ­ტვი­ლე­ლე­ბის­თვის გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია  მი­სი წიგ­ნე­ბი: ,,მარ­ტვი­ლის ტო­პო­ნი­მი­ა“ (ე­ტი­მო­ლო­გი­ურ­-გან­მარ­ტე­ბი­თი ლექ­სი­კო­ნი) და ,,მარ­ტვი­ლის რჩე­უ­ლი გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი სა­ხელ­წო­დე­ბა­ნი:, რომ­ლე­ბიც ავ­ტო­რის მრა­ვალ­წლი­ა­ნი შრო­მის შე­დე­გი­ა.

  აღ­სა­ნიშ­ნა­ვი­ა, აგ­რეთ­ვე, მი­სი სე­რი­ო­ზუ­ლი ნაშ­რო­მი ,,ი­მე­რე­თის ტო­პო­ნი­მია სა­მუ­ზე­უ­მო და კარ­ტოგ­რა­ფი­ულ მა­სა­ლებ­ში“.

   2017 წელს გა­მოს­ცა 436 გვერ­დი­ა­ნი მო­ნოგ­რა­ფია ,, პა­ა­ტა ცხა­და­ი­ა-­ქარ­თვე­ლუ­რი ონო­მას­ტი­კის მე­სა­ძირ­კვლე“, წიგ­ნი ეხე­ბა გა­მო­ჩე­ნი­ლი ქარ­თვე­ლი ენათ­მეც­ნი­ე­რის პა­ა­ტა ცხა­და­ი­ას ცხოვ­რე­ბა­სა და მოღ­ვა­წე­ო­ბას და ეძღ­ვნე­ბა მი­სი და­ბა­დე­ბის 80 წლის­თავს.

   სულ ოც­და­ა­თამ­დე წიგ­ნი და ბრო­შუ­რა აქვს გა­მო­ცე­მუ­ლი.

   პა­რა­ლე­ლუ­რად ეწე­ვა ჟურ­ნა­ლის­ტო­ბა­საც. იყო გა­ზეთ ,,ჭყონ­დი­დის ზა­რის“ რე­დაქ­ტო­რი.

   არ ვი­ცო­დი, ლექ­სებ­საც თუ წერ­და.

 ამი­ტომ, ახ­ლა­ხან, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა უნი­ვერ­სა­ლის მი­ერ გა­მო­ცე­მულ ან­თო­ლო­გი­ა­ში მის ლექ­სებს რომ გა­და­ვაწყ­დი, გა­მიკ­ვირ­და.

   პო­ე­ზია ჩე­მი სტუ­დენ­ტო­ბის­დრო­ინ­დე­ლი გა­ტა­ცე­ბა­ა­ო, მითხ­რა. კარ­გი ლექ­სია ,,გე­ლა­თი“, სა­ი­და­ნაც მომ­ყავს ეს ფრაგ­მენ­ტი:

მე მინ­და გა­ვი­გო, ამ მთას და ვერ­ხვი­ანს

თუ ახ­სოვს თქა­რუ­ნი ცხე­ნის!

გარ­შე­მო მტრის ჯა­რი რა­რი­გად ეხ­ვია

გა­ი­ღოს სა­გუ­ლე ცხე­ლი.

მეც ხომ იმ ბო­რი­ას ნაგ­ლე­ჯი თერ­ხვი ვარ,

ბა­ტის ფრთა მიპყ­რია ხე­ლით.

მოვ­სულ­ვარ სიმ­ღე­რით მე ლა­ზი ჭა­ბუ­კი

იმე­დებს მიღ­ვი­ძებს ქა­რი,

ვეფხ­ვი კვლავ იხ­უვლებს, ავა­ზაც­-ჩა­უ­ქი,

გულს გახ­სნის გე­ლათის კა­რი.

ან­თო­ლო­გი­ა­ში, სა­დაც ეს სტრი­ქო­ნე­ბია და­ბეჭ­დი­ლი, იგორ კე­კე­ლია სულ 24 ლექ­სი­თაა წარ­მოდ­გე­ნი­ლი. მაგ­რამ იმ 24 ლექ­სი­დან  მე­სა­მე­დი (თუ მე­ტი არა)  შეც­დო­მი­თაა იგორ კე­კე­ლი­ას­თვის მი­კუთ­ვნე­ბუ­ლი.­ შე­იძ­ლე­ბა ეს შემ­დგე­ნელ­თა შეც­დო­მა­ა, მაგრამ ამ სა­კითხ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, გას­წო­რე­ბის­თვის, აჯო­ბებს და­ზუს­ტე­ბუ­ლი გან­ცხა­დე­ბა (რო­მე­ლია მი­სი და რო­მე­ლია სხვი­სი) თვი­თონ იგორ კე­კე­ლი­ამ გა­ა­კე­თოს.

მუ­რად ჩარ­გა­ზია

   

მურად ჩარგაზიამ 2016 წელს გა­მოს­ცა ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი «აღ­სა­რე­ბა». წიგ­ნის მთა­ვა­რი რე­დაქ­ტო­რია ვე­რი­კო ჯიბ­ლა­ძე. რო­გორც ქალ­ბა­ტო­ნი ვე­რი­კო ამ­ბობს, მუ­რად ჩარ­გა­ზი­ას ლექ­სებ­ში არაა ყალ­ბი პა­თე­ტი­კუ­რი ტო­ნი, იგი წრფე­ლი პა­თო­სით ამ­ბობს სათ­ქმელს და პო­ე­ზი­ის ბი­ლი­კე­ბით მი­უყ­ვე­ბა ცხოვ­რე­ბას...

   კრე­ბულ­ში მარ­თლაც მრავ­ლა­დაა ისე­თი სტრი­ქო­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც გვხიბ­ლა­ვენ თა­ვი­ან­თი სი­ლა­ღი­თა და უბ­რა­ლო­ე­ბით, მა­გა­ლი­თად:

მარ­ცვალ­-მარ­ცვალ ვმარ­ცვლავ დღე­ებს

მარ­ტო­ო­ბით ნა­ამ­ბო­რებს,

ვეძებ სი­გა­რე­ტის ღე­რებს

და დარდს კვამ­ლად გა­ვა­ბო­ლებ.

    აი, თუნ­დაც კი­დევ ერ­თი ფრაგ­მენ­ტი სა­სიყ­ვა­რუ­ლო თე­მა­ზე და­წე­რი­ლი ლექ­სი­დან:

იყო ქა­რი, შრი­ა­ლებ­და კა­ბა,

ჰო... სი­შიშ­ვლეს და­ე­ძებ­და თვა­ლი,

იყო ფერ­თა სა­ო­ცა­რი გა­მა,

მე­რამ­დე­ნედ შე­ნით ვი­ყავ მთვრა­ლი.

   მე ერ­თი კოც­ნის­თვის აბ­რა­გად წა­ვა­ლო, – ამ­ბობს პო­ე­ტი ერთ ლექ­სში, რო­მელ­მაც შე­უძ­ლე­ბე­ლია მკითხ­ვე­ლის მო­წო­ნე­ბა არ და­იმ­სა­ხუ­როს:

ზოგ­ჯერ ღრუბ­ლე­ბი მპა­რა­ვენ მთვა­რეს,

შემ­დეგ ღა­მე­საც ის­ხა­მენ ნაბ­დად,

ჩვენ დავ­რჩით ახ­ლა სხვა­დას­ხვა მხა­რეს

ერ­თი კოც­ნის­თვის წა­ვალ აბ­რა­გად.

შე­ნი თა­კა­რა მკერ­დი გა­მათ­ბობს

ვაჟ­კაცს კოც­ნის­თვის გა­აბ­რა­გე­ბულს,

შე­ნი თვა­ლე­ბის ეშ­ხი და­მათ­რობს

შენს სამ­ყა­რო­ში გად­მო­ბარ­გე­ბულს.

აქ­ვე აუ­ცი­ლებ­ლად მინ­და აღ­ვნიშ­ნო, რომ ბა­ტო­ნი მუ­რა­დი არა მარ­ტო პო­ე­ზი­ის, ღვი­ნის დი­დი ტრფი­ა­ლი­ცა­ა.

    კარ­გი თა­მა­და­ა, იმ სუფ­რა­ზე, სა­დაც მუ­რა­დი თა­მა­დობს ნამ­დვი­ლი პო­ე­ზი­ის ზე­ი­მი­ა, კი­თხუ­ლობს არა მხო­ლოდ სა­კუ­თარს, მსოფ­ლიო კლა­სი­კო­სე­ბის ლექ­სებ­საც.

    ტრა­დი­ცი­ე­ბის ერ­თგუ­ლი კა­ცი­ა.

    მი­სი ყვე­ლა­ზე დი­დი სი­ხა­რუ­ლი და­  ბედ­ნი­ე­რე­ბა მი­სი შვი­ლე­ბი არი­ან.

    უყ­ვარს თა­ვი­სი ოჯა­ხი და ქვე­ყა­ნა.

    აქვს მა­მის სიკ­ვდილ­თან და­კავ­ში­რე­ბით და­წე­რი­ლი ერ­თი უსა­თა­უ­რო ლექ­სი, რო­მელ­საც მკითხ­ვე­ლი გულ­გრი­ლად ვერ ჩა­უვ­ლის. აი, რო­გორ აღ­წერს პო­ე­ტი მა­მის სიკ­ვდილს:

იმ ღა­მეს მა­მა ჩვენ­გან წა­ვი­და

და უფალს სთხო­ვა თავ­შე­სა­ფა­რი.

         

იქ­ვეა ასე­თი სტრი­ქო­ნე­ბი:

იყო სი­ჩუ­მე და პა­ნაშ­ვი­დი

იყო დუ­მი­ლი გა­რინ­დულ კრავ­თა,

მას სა­ხე ჰქონ­და სა­ოც­რად მშვი­დი,

ის ახ­ლოს იყო უფ­ლის კა­რავ­თან.

   კრე­ბულ­ში შე­სუ­ლი ყვე­ლა ლექ­სი მარ­თა­ლია თა­ნა­ბა­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­სა არ არის, მაგ­რამ უნ­და ით­ქვას, რომ მუ­რად ჩარ­გა­ზი­ას ლექ­სე­ბის აბ­სო­ლუ­ტუ­რი უმ­რავ­ლე­სო­ბა გულ­წრფე­ლა­დაა და­წე­რი­ლი და სწო­რედ ესაა მა­თი ღირ­სე­ბა.

   ჩე­მი ყუ­რა­დღე­ბა მი­იპყ­რო აგ­რეთ­ვე ერ­თმა უსა­თა­უ­რო ლექ­სმა, რო­მე­ლიც ასე იწყე­ბა:

დღემ ჩა­ი­ა­რა ურ­ჩი ბავ­შვი­ვით,

მთვა­რე ზღვის ფსკერ­ზე ყი­რა­მა­ლა­ობს,

წინ სივ­რცე მი­დევს ზღვად გა­დაშ­ლი­ლი

და გა­და­უს­ვამს ნის­ლი მა­ლა­მოდ.

   მოყ­ვა­ნი­ლი სტრი­ქო­ნე­ბი­დან ნათ­ლად ჩანს, რომ მა­თი ავ­ტო­რი­სათ­ვის უცხო არ არის პო­ე­ტუ­რი სა­ხე­ე­ბით აზ­როვ­ნე­ბა. ყო­ჩაღ ჩე­მო მუ­რად! გი­სურ­ვებ, მო­მა­ვალ­ში უკე­თე­სი ლექ­სე­ბი­თაც გა­გე­ხა­რე­ბი­ნოს მკითხ­ვე­ლი

ზუ­რაბ ჯამ­ბუ­რია

ზუ­რაბ ჯამ­ბუ­რია ნი­ჭი­ე­რი პუბ­ლი­ცის­ტი და პო­ლი­ტო­ლო­გი­ა. დამ­თავ­რე­ბუ­ლი აქვს ივ. ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის  სო­ხუ­მის ფი­ლი­ა­ლის სო­ცი­ა­ლურ­-პო­ლი­ტი­კურ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა ფა­კულ­ტე­ტი პო­ლი­ტო­ლო­გი­ის სპე­ცი­ა­ლო­ბით.

   სტუ­დენ­ტო­ბი­დან იბეჭ­დე­ბა ჩვენს პე­რი­ო­დი­კა­ში.

 მკითხ­ველს უთუ­ოდ ახ­სოვს მა­ღალ­პრო­ფე­სი­ულ დო­ნე­ზე და­წე­რი­ლი მი­სი პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბი: ,,კულ­ტი პი­როვ­ნე­ბის გა­რე­შე“, ,,სა­ა­კაშ­ვი­ლის პო­ლი­ტი­კუ­რი ფი­ას­კო“, ,,კო­ჰა­ბი­ტა­ცია ანუ ქორ­წი­ნე­ბა დე­მონ­თან“, ,,დე­მონ­კრა­ტი­ის აღ­სას­რუ­ლი“, ,,მში­ე­რი კუ­ჭი“, ,,ტე­რი­ტო­რი­უ­ლი მთლი­ა­ნო­ბა და პან­თურ­ქიზ­მი“, ,,რეკ­რუ­ტი­რე­ბუ­ლი დე­მა­გო­გია თუ წა­ხა­ლი­სე­ბუ­ლი იდი­ო­ტიზ­მი“, ,,ბუ­რი­და­ნის ვი­რე­ბი“ და მრა­ვა­ლი სხვა, რი­თაც თა­ვი­სი მო­ქა­ლა­ქე­ობ­რი­ვი წვლი­ლი შე­ი­ტა­ნა სა­ა­კაშ­ვი­ლის ავ­ტო­რი­ტა­რუ­ლი რე­ჟი­მის დან­გრე­ვა­ში.

  2008 წელს 23 წლის ჭა­ბუკ­მა ,,ქარ­თუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რის“ სე­რი­ით გა­მოს­ცა წიგ­ნი, რო­მე­ლიც სა­მი პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლის­გან შე­დგე­ბა: 1, ,,რო­გორ მო­ვი­გოთ არ­ჩევ­ნე­ბი ანუ..“ 2, ,,პო­ლი­ტი­კუ­რი პარ­ტი­ის შე­სა­ხებ“, 3, ,,სა­არ­ჩევ­ნო ბე­ლა­დო­მა­ნი­ა“ თუ პო­ლი­ტი­კუ­რი მი­თო­ლო­გი­ა.

  პირ­ველ თავ­ში, რო­მე­ლიც პო­ლი­ტი­კურ იმიჯ­თან და­კავ­ში­რე­ბულ პრობ­ლე­მებს ეხე­ბა, ავ­ტო­რი სა­მარ­თლი­ა­ნად შე­ნიშ­ნავს, რომ ,,ი­მი­ჯი“ (,,ი­მიჯ­მე­ი­კე­რი“) სა­ქარ­თვე­ლო­ში ახალ­დამ­კვიდ­რე­ბუ­ლი ტერ­მინ­(ებ­)ი­ა, რაც ტო­ტა­ლი­ტა­რუ­ლი რე­ჟი­მის პი­რო­ბებ­ში სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის უცხო იყო და აკ­რძა­ლუ­ლი, რად­გან და­სავ­ლუ­რი, (ა­მე­რი­კუ­ლი) იმ­პე­რი­ა­ლიზ­მის გა­მოვ­ლი­ნე­ბად მი­იჩ­ნე­ო­და.. პო­ლი­ტი­კუ­რი იმი­ჯის, რო­გორც კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის ერ­თ-ერ­თი სა­შუ­ა­ლე­ბის დამ­კვიდ­რე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში აუ­ცი­ლე­ბე­ლი რე­ა­ლო­ბით არის ნა­კარ­ნა­ხე­ვი, რო­მე­ლიც ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა ახალ ტიპს, კო­მუ­ნი­კა­ცი­ურ სივ­რცეს მო­ი­ცავს და ხელს უწყობს სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბის გა­ჯან­სა­ღე­ბას.

  სა­ინ­ტე­რე­სოა ავ­ტო­რის მსჯე­ლო­ბა პო­ლი­ტი­კუ­რი კო­მუ­ნი­კა­ცი­ე­ბის  როლ­ზე, რო­გორც სა­არ­ჩევ­ნო კამ­პა­ნი­ის სტრა­ტე­გი­ი­სა და ტაქ­ტი­კის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის მთა­ვარ სა­შუ­ა­ლე­ბა­ზე...

   მე­ო­რე ნა­წილ­ში მკითხ­ველ­თა ფარ­თო წრი­სათ­ვის გა­სა­გე­ბი ენი­თაა გან­ხი­ლუ­ლი პარ­ტო­გე­ნე­ზი­სი ანუ პარ­ტი­ა­თა წარ­მო­შო­ბის და გან­ვი­თა­რე­ბის პრო­ცე­სი, პო­ლი­ტი­კუ­რი პარ­ტი­ის ფუნ­ქცი­ე­ბი, ტი­პე­ბი და პარ­ტი­უ­ლი სის­ტე­მე­ბი... იქ­ვე გა­ეც­ნო­ბით ვ. ჰას­ბა­ხის, ვ. შვან­ცერ­ბერ­გის, გ. დი­უ­ვერ­ჟეს, ე. ბერ­კის, მაქს ვე­ბე­რის გან­მარ­ტე­ბებს პარ­ტი­ის არ­სის და­სად­გე­ნად, თუმ­ცა, რო­გორც ავ­ტო­რი ას­კვნის, პარ­ტი­უ­ლი სის­ტე­მის ეფექ­ტუ­რო­ბის შე­ფა­სე­ბის ერ­თი­ა­ნი სტან­დარ­ტი არ არ­სე­ბობს და ამი­ტო­მაც ყვე­ლა­ფე­რი შე­ფარ­დე­ბი­თი­ა.

 წიგ­ნის მე­სა­მე პუბ­ლი­კა­ცი­ა­ში- ,,სა­არ­ჩევ­ნო ,,ბე­ლად­მო­ნი­ა“ თუ პო­ლი­ტი­კუ­რი მი­თო­ლო­გი­ა“- სხვა სა­კი­თხებ­თან ერ­თად გან­ხი­ლუ­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ხელ­მწი­ფო მმარ­თვე­ლო­ბის ფორ­მის ,,სა­მო­მავ­ლო“ მო­წყო­ბის მო­დე­ლე­ბი. ვე­თან­ხმე­ბი ავ­ტორს, რომ მხო­ლოდ საპ­რე­ზი­დენ­ტო მმარ­თვე­ლო­ბის მოს­პო­ბას და სა­პარ­ლა­მენ­ტო მმარ­თვე­ლო­ბის დამ­კვიდ­რე­ბას არ შე­უძ­ლია მოს­პოს სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ბე­ლა­დი­სად­მი ლტოლ­ვა. ამ უკა­ნას­კნე­ლის მოს­პო­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია მხო­ლოდ და მხო­ლოდ სა­მო­ქა­ლა­ქო თვით­შეგ­ნე­ბის და დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლად გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფოს პი­რო­ბებ­ში.

  ზუ­რაბ ჯამ­ბუ­რი­ას ეს წიგ­ნი, რო­მელ­საც, შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, ჩვენ აქ მხო­ლოდ გაკ­ვრით შე­ვე­ხეთ, სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის მი­ერ შე­ფა­სე­ბუ­ლი­ა, რო­გორც ქარ­თუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რის მშვე­ნე­ბა.­და ამ წიგ­ნის ახალ­გაზ­რდა ავ­ტო­რის ნი­ჭი და შე­საძ­ლებ­ლო­ბაც შე­სა­ფე­რის ას­პა­რეზ­ზე უნ­და იქ­ნეს გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი, რაც უნ­და გა­ით­ვა­ლის­წი­ნონ სა­კად­რო პო­ლი­ტი­კის მეს­ვე­უ­რებ­მა.

„მი­ე­ცით ნიჭ­სა გზა ფარ­თო...“

ანა ბა­ხია

ანა ბა­ხია პრო­ფე­სი­ით ფი­ლო­ლო­გი­ა. დამ­თავ­რე­ბუ­ლი აქვს სო­ხუ­მის ივ. ჯა­ვა­ხის­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტი. მუ­შა­ობს ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მას­წავ­ლებ­ლად. 2004 წლი­დან დრო­გა­მოშ­ვე­ბით იბეჭ­დე­ბა ჩვენს გა­ზეთ­ში. ერთ ლექ­სში ამ­ბობს:

მე ხომ ქა­ლი ვარ-

ოც­ნე­ბა და გრძნო­ბა­თა ღელ­ვა,

ან­და­მა­ტი­ვით მიმ­ზიდ­ვე­ლი

,,ქა­რი აშა­რი“,

თუ და­მა­ფა­სებ

ავერ­ცხლი­ლი სავ­სე მთვა­რე ვარ,

თუ და­მა­დაბ­ლებ,

მა­შინ კლდე ვარ მხო­ლოდ ნა­შა­ლი.

ის, რო­გორც პო­ე­ტუ­რი, ფა­ქი­ზი სუ­ლის ადა­მი­ა­ნი სიყ­ვა­რუ­ლით ცდი­ლობს ყვე­ლა დაბ­რკო­ლე­ბის დაძ­ლე­ვას.

გთხოვ მას­წავ­ლო დაბ­რკო­ლე­ბას ვებ­რძო­ლო

სიყ­ვა­რუ­ლით, სიყ­ვა­რუ­ლის მე­უ­ფევ.

მის ლექ­სებ­ში ძა­ლი­ან ხში­რად არის სა­უ­ბა­რი ჩვენს დღე­ვან­დე­ლო­ბა­ზე და ადა­მი­ა­ნის და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის სა­ინ­ტე­რე­სო თე­მა­ზე:

თუ მო­ლო­დი­ნით შეძ­რუ­ლია

მთე­ლი სამ­ყა­რო,

რო­ცა იმე­დებს ჩა­გი­სა­ხავს

ახალს, დრო­ე­ბა,

უდი­დეს რა­მეს, ჯერ ვერ ამ­ჩნევ,

რომ მოგ­ვა­ხა­რო,

თი­თო­-ო­რო­ლა თუ აფა­სებს

დღეს სათ­ნო­ე­ბას.

დრო­ა, ქალ­ბა­ტონ­მა ანამ თა­ვი მო­უ­ყა­როს  თა­ვის სა­უ­კე­თე­სო ლექ­სებს და იზ­რუ­ნოს მათ გა­მო­ცე­მა­ზე.

ოთარ და­ნე­ლია

     

  მახ­სოვს, ჩე­მი რე­დაქ­ტო­რო­ბით გა­მო­მა­ვალ სა­ბავ­შვო გა­ზეთ „ცო­დ­ნა­ში“ დავ­ბეჭ­დეთ კონ­კურ­სში გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი თე­მა „თვით უკ­ვდა­ვე­ბაც არ არ­სე­ბობს უსიყ­ვა­რუ­ლოდ“, რომ­ლის ავ­ტო­რი ლე­ხა­ინ­დრა­ოს სა­ჯა­რო სკო­ლის მოს­წავ­ლე ოთარ (ო­თო) და­ნე­ლია გახ­ლდათ.

       ის მა­შინ  მე­თერ­თმე­ტე კლას­ში სწავ­ლობ­და.

       მას შემ­დეგ 22 წე­ლი გა­სუ­ლა.

        დღეს  ბა­ტო­ნი  ოთა­რი  მარ­ტვი­ლის კერ­ძო სკო­ლა „სხივ­ში“  ქარ­თულ ენა­სა  და ლი­ტე­რა­ტუ­რას ას­წავ­ლის, ამავ­დრო­უ­ლად არის მოს­წავ­ლე ახალ­გაზ­რდო­ბას­თან კო­ორ­დი­ნა­ცი­ის მე­ნე­ჯე­რი მარ­ტვი­ლის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტის კულ­ტუ­რი­სა და ახალ­გაზ­რდო­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ცენ­ტრში, წერს ლი­ტე­რა­ტუ­რულ  წე­რი­ლებს, ლექ­სებს, ჩა­ნა­ხა­ტებს...

      2016 წელს გა­მო­სულ მარ­ტვი­ლელ შე­მოქ­მედ­თა კრე­ბულ­ში  „ხმა მარ­ტვი­ლი­დან“  და­ი­ბეჭ­და მი­სი სა­მი ლექ­სი „რო­მელ­თა­გან ერ­თი აქ მომ­ყავს, რო­გორც სატ­რფი­ა­ლო პო­ე­ზი­ის კარ­გი ნი­მუ­ში“:

ორ­ღო­ბის  ბო­ლოს და­ვარ­და ღი­ლი

და შენ შე­გეხ­სნა ურ­ცხვად სა­კინ­ძე,

მე­რე თი­თე­ბი თბი­ლი და თლი­ლი

ჩემს თმებს თა­მა­მად შე­მო­ა­კინ­ძე.

გა­და­ი­თე­ლა შემ­ხმა­რი მო­ლი,

 მთვა­რე გვდა­რა­ჯობს რო­გორც მო­რი­გე,

რას არ მოგ­ცემ­დი, რომ გერ­ქვას ცო­ლი

და მე კი ქმა­რი, შე­ნი თო­ლი­გე.

         სიყ­ვა­რუ­ლის თე­მა­ზე და­წე­რი­ლი ლექ­სე­ბი­დან მინ­და გა­გაც­ნოთ აგ­რეთ­ვე  მი­სი ორ­სტრო­ფი­ა­ნი „სე­რე­ნა­დუ­ლი“:

მარ­ტვილ­ში და­დის ლა­მა­ზი გო­გო,

და­დის და და­აქვს მზი­ა­ნი მზე­რა,

ბი­ჭი კი სკვერ­ში გი­ტა­რის სი­მებს

სიყ­ვა­რუ­ლის­თვის ას­წავ­ლის მღე­რას.

მე­რე ოც­ნე­ბა აიწყ­ვეტს ლა­გამს

და მო­ე­დე­ბა ქუ­ჩას თუ შუ­კას,

სე­რე­ნა­დე­ბით გამ­თბა­რი გო­გოც

აე­კი­დე­ბა სიყ­ვა­რულს უკან.

   ოთარ და­ნე­ლი­ას პო­ე­ტუ­რი ნი­ჭი­ე­რე­ბის დას­ტუ­რად მინ­და შე­მოგ­თა­ვა­ზოთ მი­სი კი­დევ ერ­თი კარ­გი ლექ­სი, ანუ რო­გორც თვი­თონ აქვს და­სა­თა­უ­რე­ბუ­ლი  „ლ(ს) ექ­სი“.

შიშ­ველ სხე­ულ­ზე

გა­და­გივ­ლის

ვნე­ბა გვე­ლი­ვით,

ალო­კავ კოც­ნას

მო­გე­დე­ბა

ალ­მუ­რი ყელ­ზე,

გა­და­რევ ღა­მეს

ოთა­ხი­დან გა­აგ­დებ სირ­ცხვილს

აიწყ­ვეტ ლა­გამს

და სიშ­ლე­გეს

შე­ის­ვამ წელ­ზე.

აიკ­რავ ტან­ზე

ახუ­რე­ბულ

ჟინ­სა და სიძ­ვას,

და­თან­გავ მთვა­რეს

შე­ნი სუნ­თქვით

გა­დაღ­ლილ ოთახს,

და მი­ლი­ონ­ჯერ

ნა­მუ­სახ­დილ

სა­წოლ­ზე ახ­ლაც,

ბევ­რის ალერ­სით

გაც­რე­ცი­ლი

სხე­უ­ლით ოხ­რავ.

სო­ფი­კო გა­წე­რე­ლია

სო­ფი­კო გა­წე­რე­ლია პე­და­გო­გია, გერ­მა­ნის­ტი. მე ის ად­რე მოს­წავ­ლე­-ა­ხალ­გაზ­რდო­ბის სახ­ლში გა­მარ­თულ ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ზე გა­ვი­ცა­ნი. უდა­ვოდ ნი­ჭი­ე­რი, გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი ახალ­გაზ­რდა­ა, თით­ქმის ყვე­ლა კულ­ტუ­რულ ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ობს, უყ­ვარს პო­ე­ზი­ა, კარ­გად მღე­რის, ამავ­დრო­უ­ლად არის კარ­გი პო­ე­ტიც.

 მახ­სოვს ჩვენს გა­ზეთ­ში და­ბეჭ­დი­ლი მი­სი ლექ­სი ,,მე სევ­დის­ფე­რი ქა­ლი რომ მერ­ქვას“:

ფინ­ჯან ყა­ვას­თან მარ­ტო დარ­ჩე­ნილს,

დაღ­ლილს ტი­რი­ლიც ვერ გა­მი­ბე­დავს,

ფიქ­რე­ბი ისევ იწყე­ბენ ფარ­ფატს

დარ­დე­ბი წარ­სულს გა­და­მი­ქე­ქავს.

სევ­დის­ფე­რია ჩე­მი ფიქ­რე­ბი,

უტყ­ვი­ა, ჩუ­მი, მუ­დამ მდუ­მა­რი,

ჩემს მო­ნატ­რე­ბას მხო­ლოდ მას ვან­დობ

ის არის ჩე­მი ხში­რი სტუ­მა­რი...

მე ჩემს ფიქ­რებ­თან მარ­ტო დარ­ჩე­ნილს

დარ­დი­ანს, მდუ­მარს, შენ მახ­სენ­დე­ბი,

რო­გორ ვე­ცა­დე, ვერ და­გი­ვი­წყე

ვი­ცი, შენც ბევ­რჯერ გა­გახ­სენ­დე­ბი.

ახ­ლაც მარ­ტო ვარ ფინ­ჯან ყა­ვას­თან,

ფიქ­რე­ბი ისევ იწყე­ბენ ქექ­ვას,

ნე­ტა­ვი ამით რა და­შავ­დე­ბა

მე სევ­დის­ფე­რი ქა­ლი რომ მერ­ქვას.

... ვინც დიდ პო­ე­ზი­ას რა­ღაც მი­უ­მა­ტა, თუნ­დაც სულ მცი­რე რამ, სულ ერ­თი წინ­წკა­ლი, ერ­თი სტრო­ფე­დი, ჩვენ პო­ე­ტად უნ­და მო­ვიხ­სე­ნი­ო­თო, ამ­ბობს ერ­თგან ჯარ­ჯი ფხო­ვე­ლი, რად­გან პო­ე­ტია არა ყო­ვე­ლი მე­ლექ­სე, არა­მედ ის, ვინც დიდ პო­ე­ზი­ას რა­ღაც მი­უ­მა­ტა, რა­ღაც მის­ცა, რა­ღაც გა­ან­დო­ო...

 და ის  ,,რა­ღაც“ ნამ­დვი­ლად არის სო­ფი­კოს ამ ლექ­სშიც:

ღვი­ნოს რა­ტომ სვამ?

დარ­დებს იქარ­ვებ?

ნაღ­ველ­მა ისევ დაგ­რია ხე­ლი,

ნუ­თუ ვერ ხვდე­ბი

ნუ­თუ ვე­ღარ გრძნობ,

გუ­ლის სიღ­რმე­ში მე ახ­ლაც გე­ლი!..

მიყ­ვარ­დი, მაგ­რამ ვე­ღარ გი­თხა­რი,

თუმც შენ ვერ მიხ­ვდი ჩემს გუ­ლის ნა­დებს,

ჩუ­მად ვი­ნა­ხავ შენ­გან ნა­ჩუ­ქარ

დღეს უკ­ვე დამ­ჭკნარ

სის­ხლის­ფერ ვარ­დებს.

ღვი­ნოს თუ და­ლევ,

დარ­დიც გან­დევ­ნე,

იქ­ნებ ნაღ­ველ­მაც იც­ვა­ლოს ფე­რი,

ნუ­თუ ვერ ხვდე­ბი,

ნუ­თუ ვე­ღარ გრძნობ,

გუ­ლის სიღ­რმე­ში

მე დღე­საც გე­ლი.

გი­ორ­გი ხუ­ლორ­და­ვა

     მკითხ­ველს, ალ­ბათ, ახ­სოვს, გი­ორ­გი ხუ­ლორ­და­ვა მე-9 კლა­სის მოს­წავ­ლე იყო, რო­ცა მი­სი რამ­დე­ნი­მე ლექ­სი დავ­ბეჭ­დეთ ჩვენს გა­ზეთ­ში.

     მე ის ილია კუ­ხა­ლაშ­ვილ­მა გა­მაც­ნო.

     მარ­თლაც რომ აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბუ­ლი დავ­რჩი მი­სი ინ­ტე­ლექ­ტი­თა და ნი­ჭი­ე­რე­ბით. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ჯერ კი­დევ ბავ­შვი იყო, ზედ­მი­წევ­ნით იც­ნობ­და ქარ­თულ და საზ­ღვარ­გა­რე­თის ქვეყ­ნე­ბის ლი­ტე­რა­ტუ­რას.

    მე­თერ­თმე­ტე კლას­ში რომ გა­და­ვი­და, 2014 წელს, გა­მოს­ცა თა­ვი­სი თარ­გმა­ნე­ბის მომ­ცრო კრე­ბუ­ლი სა­თა­უ­რით ,,რჩე­უ­ლი თარ­გმა­ნე­ბი“, სა­დაც მსოფ­ლიო კლა­სი­კო­სე­ბად მიჩ­ნე­უ­ლი რვა ავ­ტო­რის (შექ­სპი­რი, ბლე­ი­კი, ბა­ი­რო­ნი, პუშ­კი­ნი, უიტ­მე­ნი, დი­კინ­სო­ნი, ცვე­ტა­ე­ვა, ესე­ნი­ნი.) 30 შე­დევ­რია ქარ­თუ­ლად ამეტყ­ვე­ლე­ბუ­ლი.

     სი­ა­მოვ­ნე­ბით აღვ­ნიშ­ნავ, რომ ამ კრე­ბულ­ში უთუ­ოდ ბევრ კარგ თარ­გმანს შეხ­ვდე­ბით. მა­გა­ლი­თის­თვის, აი, თუნ­დაც შექ­სპი­რის ეს სო­ნე­ტი:

შე­ნი სა­და­რი ვერ გახ­დე­ბა თვი­ო­თონ ზა­ფხუ­ლიც,

ვერ ედა­რე­ბა შენს სი­ტურ­ფეს მი­სი ბუ­ნე­ბა,

ვარ­დო­ბის­თვე­ში ქა­რი ზა­რავს კვირ­ტებს გა­ფურ­ჩქვნილს

ზა­ფხუ­ლი გა­დის, ხან­მოკ­ლეა დი­დე­ბუ­ლე­ბა.

ხე­დავ მზის სხი­ვებს კა­ბა­დონ­ზე უხ­ვად მო­ფე­ნილს?

სი­ლა­მა­ზე­საც მზის შუ­ქი­ვით ად­გას დი­დე­ბა,

მაგ­რამ ყვე­ლა­ფერს გა­დაჩ­რდი­ლავს წუ­თი­სო­ფე­ლი,

მშვე­ნი­ე­რე­ბაც სწო­რედ ასე და­ი­ბინ­დე­ბა.

მაგ­რამ არას­დროს არ დაჭ­კნე­ბა ნა­ზი ფე­რე­ბი

არ დამ­თავ­რდე­ბა არა­სო­დეს შე­ნი ზა­ფხუ­ლი,

და სა­ი­დუმ­ლო უნა­ზე­სი შე­ნი მშვე­ნე­ბის

ჩემს ლექსს ექ­ნე­ბა მა­რა­დი­სად შე­მო­ნა­ხუ­ლი.

მა­რად იცოცხ­ლებ, ღვთა­ე­ბა­ო, ამ სიტყ­ვებს ენ­დე,

ჩე­მი ლექ­სე­ბი გა­ცოცხ­ლე­ბენ გან­კითხ­ვის დღემ­დე.

  და­მე­თან­ხმე­ბით, რომ ამის ასე და­წე­რას (თუ თარ­გმნას) უცხო და მშობ­ლი­უ­რი ენე­ბის სა­ა­ფუძ­ვლი­ა­ნი ცოდ­ნა სჭირ­დე­ბა.

    დღეს გი­ორ­გი ხუ­ლორ­და­ვა თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის აღ­მო­სავ­ლეთ­მცოდ­ნე­ო­ბის ფა­კულ­ტე­ტის მე­სა­მე კურ­სის სტუ­დენ­ტი­ა, სწავ­ლას­თან ერ­თად დი­დი სიყ­ვა­რუ­ლი­თა და გა­ტა­ცე­ბით თარ­გმნის ინ­გლი­სურ და სპარ­სულ კლა­სი­კურ პო­ე­ზი­ას.

    ნი­მუ­შად ერ­თი რო­ბაი ხა­ი­ა­მი­დან:

სა­წუთ­როს მგზავ­რო! ჯერ შე­ნი გზა

კი­დევ ვრცე­ლი­ა,

მაგ­რამ დროს ბევ­რი ჩვენ­თა­გა­ნი

გა­უ­ცე­ლი­ა,

ფრთხი­ლად ძმო­ბი­ლო! მო­ი­ლიე

ყო­ვე­ლი საქ­მე,

რად­გან ამ­ქვეყ­ნად დაბ­რუ­ნე­ბა

ძლი­ერ ძნე­ლი­ა.

        და, აი, კი­დევ ნახეთ, რა დი­დე­ბუ­ლად აქვს თარ­გმნი­ლი ცნო­ბი­ლი ინ­გლი­სე­ლი პო­ე­ტის  ბა­ი­რო­ნის ლექ­სი- ,,დღეს შე­მის­რულ­და ოც­და­თექ­ვსმე­ტი წე­ლი“:

და­ნაც­რე­ბუ­ლა გრძნო­ბა ფა­რუ­ლი,

გულ­ში წაშ­ლი­ლა წარ­სუ­ლის კვა­ლი,

არ­ვის ვუყ­ვარ­ვარ თუმც სიყ­ვა­რუ­ლით,

მწვავს ცეცხ­ლის ალი.

 ჩე­მი დღე­ე­ბი ქარ­მა წარ­ხვე­ტა

და ფო­თო­ლი­ვით გრი­გა­ლი მათ­რობს,

საფ­ლა­ვის ჭია და მწუ­ხა­რე­ბა

შე­მომ­რჩა მარ­ტო.

გულს მა­რა­დი­სი ცეცხ­ლი მინ­თი­ა,

ასე ვულ­კა­ნიც გიზ­გი­ზებს მი­წყივ,

ერ­თი სან­თე­ლიც ვერ ამინ­თია

და ისე ვიწ­ვი.

იმე­დი, ში­ში მო­მა­ვალ წლე­ბის

წარ­სულ­თან ერ­თად და­ვა­სა­მა­რე,

ვერ ვუ­ნა­წი­ლებ სიყ­ვა­რულს ვერ­ვის,

მე­ლის სა­მა­რე.

ო, სუ­ლო ჩე­მო, აღ­სდე­ქი ბრძო­ლით,

ბრძო­ლის ქარ­ცეცხ­ლმა ელა­დას უხ­მო,

და ვით სპარ­ტე­ლი ფარ­ზე დახ­რი­ლი

მეც ვდგა­ვარ უხ­მოდ.

აღ­სდე­ქი სუ­ლო! შენ აქ იწ­რთო­ბი,

გახ­სოვს აქ შე­ნი სის­ხლი ღე­ლავ­და,

წას­ვლის ჟა­მი­ა, დროა გმი­რო­ბის,

გე­ლის ელა­და!

და ნუ აჰ­ყვე­ბი უაზ­რო ღელ­ვებს

ჰა, იშ­რი­ტე­ბა შე­ნი კან­დე­ლი,

შე­გა­ცივ­დე­ბა ბა­გე­ზე სუნ­თქვა უკა­ნას­კნე­ლი.

და ასე წარ­სულს ნუ­ღარ იხ­სე­ნებ,

მხო­ლოდ სიმ­შვი­დე ეძიე ტკბი­ლი,

დაცხ­რი! დაწყ­ნარ­დი და გა­ნის­ვე­ნე

მა­რა­დის ძი­ლით.

    მე ამ­ჯე­რად არ ვი­სა­უბ­რებ ამ თარ­გმა­ნე­ბის მხატ­ვრულ ღირ­სე­ბებ­ზე, რა­საც მკითხ­ვე­ლი ალ­ბათ, უჩე­მო­დაც კარ­გად გრძნობს, მაგ­რამ მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მარ­ჩი­ე­ლო­ბის არ მჯე­რა, თავს უფ­ლე­ბას მივ­ცემ ვი­წი­ნას­წარ­მეტყ­ვე­ლო: დად­გე­ბა დრო და გი­ორ­გი ხუ­ლორ­და­ვა აუ­ცი­ლებ­ლად და­იმ­კვიდ­რებს თა­ვის ად­გილს ქარ­თულ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში.

თა­კო წუ­ლა­ია

                                   

მე ვწერ­დი ლექ­სებს, რო­გორც გა­ნა­ჩენს

ისევ ჩემ­თვის­ვე დას­მულს, უმ­ტკი­ცესს,

და ამ ყვე­ლაფ­რით მა­ინც არ ვი­ცი

მე უზე­ნა­ესს თუ რას ვუმ­ტკი­ცებ

        ამ სტრი­ქო­ნე­ბის დამ­წე­რი თა­კო წუ­ლა­ია ჯერ მხო­ლოდ 15 წლი­საა და უკ­ვე ავ­ტო­რია მშვე­ნი­ე­რი პო­ე­ტუ­რი კრე­ბუ­ლი­სა ,,პეპ­ლე­ბი“.

       თა­კო წუ­ლა­ი­ას ლექ­სე­ბის შე­სა­ხებ პირ­ვე­ლად თა­ვი­სი აზ­რი გა­მოთ­ქვა მის­მა მას­წავ­ლე­ბელ­მა, ფი­ლო­ლოგ­მა მა­რი­ნე თო­ფუ­რი­ამ: ,,15 წლის პო­ე­ტი მა­რა­დი­ულ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას ეძებს. სამ­ყა­რო­ში დაგ­დე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის მარ­ტო­ო­ბა, ზღვრუ­ლი სი­ტუ­ა­ცი­ე­ბის ელ­და, შფო­თი, მო­უს­ვენ­რო­ბა, ტკი­ვი­ლის გან­ცდა, ბედ­ნი­ე­რე­ბის მი­რა­ჟი, მი­ტო­ვე­ბუ­ლი სოფ­ლე­ბის სევ­და, და­კარ­გუ­ლი ბედ­ნი­ე­რე­ბის ძი­ე­ბა და კი­დევ ბევ­რი რამ, რა­საც ამო­ვი­კი­თხავთ მის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში. ყო­ვე­ლი­ვე ეს კი წა­რუშ­ლელ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას ტო­ვებს მკითხ­ველ­ში...“

წა­დით და დამ­ტო­ვეთ მე უნ­და დავ­წე­რო

ლექ­სე­ბი, რომ­ლე­ბიც იტყ­ვი­ან გა­ნა­ჩენს,

ყვე­ლა ერ­თნა­ი­რად რო­დი ცოცხ­ლობს და

მარ­თლებს და ნამ­დვი­ლებს დრო თვი­თონ გა­არ­ჩევს.

        ეს ფრაგ­მენ­ტია ლექ­სი­დან, რომ­ლის სა­თა­უ­რია ,,მა­რა­დი­სო­ბა“.

         იქ­ვეა ასე­თი სტრი­ქო­ნე­ბიც:

ჯერ კი­დევ შე­ამ­ჩნევ ანა­ბეჭდს თი­თე­ბის

ჩემს მხრებ­ზე ახ­ლა რომ ტკი­ვი­ლი ჰკი­დი­ათ,

ოთა­ხის კუ­თხე­ში მოხ­რი­ლი მუხ­ლე­ბით

ვზი­ვარ და დღე­ე­ბი თა­ვი­სით მი­დი­ან.

      კრე­ბულ­ში იშ­ვი­ა­თი რო­დია ასე­თი ალი­ტე­რა­ცი­უ­ლი კე­თილ­ხმო­ვა­ნე­ბა:

       „ოთა­ხის კუ­თხე­ში მოხ­რი­ლი მუხ­ლე­ბით.“

      მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ და­სა­ხე­ლე­ბულ კრე­ბულ­ში მხო­ლოდ ლექ­სე­ბია შე­ტა­ნი­ლი, ჩვენ­თვის ცნო­ბი­ლი­ა, რომ 15 წლის თა­კო წუ­ლა­ია საკ­მა­ოდ სიღ­რმი­სე­უ­ლია პრო­ზა­შიც და წერს მშვე­ნი­ერ მოთხ­რო­ბებ­საც. მა­გა­ლი­თად, ამას წი­ნათ ერთ ერთ კონ­კურ­სზე ნო­მი­ნა­ცი­ა­ში ,,სა­უ­კე­თე­სო პრო­ზა­უ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბი“, გა­ი­მარ­ჯვა და სა­ჩუქ­რად მი­ი­ღო ვერ­ცხლის შრო­შა­ნი და სა­მი ათა­სი ლა­რი...

      და მა­ინც, რო­გორც ამ­ბობს თვი­თო­ნაც მრა­ვა­ლი კარ­გი ლექ­სის ავ­ტო­რი ოთარ და­ნე­ლი­ა, თა­კო წუ­ლა­ია და­ბა­დე­ბუ­ლია პო­ე­ზი­ის­თვის, ახა­ლი სიტყ­ვის­თვის, ახა­ლი პო­ე­ტუ­რი ხა­ზის­თვის ბავ­შვუ­რი მხო­ლოდ ასა­კი­ა.

       მეც ყო­ველ­გვა­რი ,,ა­სა­კობ­რი­ვი შე­ღა­ვა­თის“ გა­რე­შე ვამ­ბობ: თა­კო წუ­ლა­ი­ას ლექ­სებ­ში ნამ­დვი­ლად არის პო­ე­ზი­ა.

      ,,ჩე­მი ლექ­სე­ბი გამ­ხე­ლი­ლი ტკი­ვი­ლე­ბი­ა­ო“- წერს ერ­თგან თა­კო წუ­ლა­ია და ყვე­ლა, ვინც მის ლექ­სებს წა­ი­კი­თხავს, აუ­ცი­ლებ­ლად იგ­რძნობს, რომ მას ნამ­დვი­ლად ხე­ლე­წი­ფე­ბა თა­ვი­სი ტკი­ვი­ლე­ბი­სა თუ სი­ხა­რუ­ლის პო­ე­ზი­ად გარ­დაქ­მნა.

    ახ­ლა კი მინ­და ვი­სარ­გებ­ლო შემ­თხვე­ვით და გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი პა­ტი­ვის­ცე­მა და მად­ლი­ე­რე­ბა გა­მოვ­ხა­ტო მარ­ტვი­ლე­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნი­სა და მე­ცე­ნა­ტის, ბა­ტონ ალი­კა ახ­ვლე­დი­ა­ნის მი­მართ, რო­მელ­მაც და­ა­ფი­ნან­სა თა­კო წუ­ლა­ი­ას ლექ­სე­ბის პირ­ვე­ლი წიგ­ნი, რი­თაც ახალ­ბე­და ავ­ტო­რის შე­მოქ­მე­დე­ბა ცნო­ბი­ლი გა­ხა­და ფარ­თო სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვი­საც.

     ,,ეს იყო ყვე­ლა­ზე დი­დი სა­ჩუ­ქა­რი, რაც კი ოდეს­მე მი­მი­ღია და ყვე­ლა­ზე დი­დი სი­ხა­რუ­ლი, რო­მე­ლიც ამ 15 წლის მან­ძილ­ზე მომ­ხდა­რა ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში-­წერ­და ამ წიგ­ნის პრე­ზენ­ტა­ცი­ის დღეს  თა­ვის ფე­ის­ბუქ­გვერ­დზე თა­კო წუ­ლა­ი­ა.

      ამი­ტომ, კი­დევ ათა­სი მად­ლო­ბა ალი­კა ახ­ვლე­დი­ანს, ამ 15 წლის პო­ე­ტუ­რი სუ­ლის გო­გო­ნას ასე­თი გა­ხა­რე­ბის­თვის.

         თა­კო წუ­ლა­ი­ას წინ ბევ­რი გა­მარ­ჯვე­ბა ელო­დე­ბა.

                                   

  ცნობები ავტორის შესახებ

ფაუსტ ნადარაიას ლექსები, თარგმანები, ლიტერატურული წერილები და სხვადასხვა სახის კრიტიკულ-კვლევითი შრომები სისტემატურად ქვეყნდება პერიოდულ პრესაში.

არის რაიონულ გაზეთ "მარტვილის" რედაქტორი, დამოუკიდებელ  ჟურნალისტთა ასოციაცია "თავისუფალი პრესის" თავმჯდომარე.      ავტორია წიგნებისა: "მარტვილის  სახელოვანი  შვილები", "გიორგი ჭყონდიდედი", საცნობარო წიგნი "მარტვილი" (ზურაბ ბიგვავასთან ერთად), "გონების სავარჯიშო ბავშვებისათვის", "სამეგრელო – ზემო სვანეთი",  ლიტერატურული წერილების  კრებული "რეპლიკები და მოსაზრებები". 2016 შეადგინა და გამოსცა მეგრული ლექსების კრებული „ბჟა დია ჩქიმი“. მის ერთ ლექსს - "ჩქიმი ჭიჭე სამარგალო" - რომელზეც მშვენიერი მუსი-კაა შექმნილი, მთელი სამეგრელო მღერის.

დამოუკიდებელ ჟურნალისტთა ასოციაცია „თავისუფალი პრესა“ გამოსაცემად ამზადებს და მალე გამოვა:

1.  საცნობარო წიგნი „სამეგრელო-ზემო სვანეთი“ (მეორე შევსებული გამოცემა)

2.  მეგრული სალხური ლექსების ქართული თარგმანები

3.  1000 მეგრული ანდაზა

4.  „ვეფხისტყაოსნის “ აფორიზმები მეგრულად (თარგმნილი კაკა ჟვანიას მიერ)

კოლ­ხუ­რი კულ­ტუ­რის გულ­შე­მატ­კი­ვარ ყვე­ლა ქველ­მოქ­მედ ადა­მი­ანს ვთხოვთ დაგ­ვეხ­მა­როს ფი­ნან­სუ­რად აღ­ნიშ­ნუ­ლი წიგ­ნე­ბის დრო­უ­ლად გა­მო­ცე­მის საქ­მე­ში.

ჩვენი საბანკო რეკვიზიტია:

„ლიბერთი ბანკი“

ბანკის კოდი LBRTGE22

ანგარიშის ნომერი:

GE97LB0115128434315000

საიდენტიფიკაციო კოდი: 435428057

საკონტაქტო ტელეფონი: 591 25 69 10